Muzeum Adama Mickiewicza w Śmiełowie. Fot. PAP/Tomasz Wojtasik
W Muzeum Adama Mickiewicza w Śmiełowie (Wielkopolskie) w niedzielę odbywają się obchody 50-lecia jego istnienia. Placówka jest jedynym w kraju muzeum wieszcza.
W śmiełowskim pałacu Mickiewicz spędził swoje ostatnie wakacje przed emigracją. Muzeum zainaugurowało działalność 27 lipca 1975 r. Na niedzielne popołudnie zaplanowano oficjalne uroczystości rocznicowe, złożenie kwiatów pod pomnikiem wieszcza i występy artystyczne. Placówka jest oddziałem Muzeum Narodowego w Poznaniu.
– Mamy miejsce, które jest absolutnym fenomenem, którego historia splata w sobie wiele różnych wątków, w których pojawiają się postaci fundamentalne dla polskiej tradycji kulturowej, społecznej i politycznej. Poza Mickiewiczem wymienić można Sienkiewicza, Paderewskiego, Ludomira Różyckiego – podkreślił kierownik śmiełowskiego muzeum dr Emilian Prałat.
Adam Mickiewicz przybył do należącego do rodziny Gorzeńskich śmiełowskiego pałacu w sierpniu 1831 r. Gościł w nim przez trzy tygodnie pod przybranym nazwiskiem Adama Mühla jako rzekomy kuzyn właścicieli i nauczyciel ich synów. Echa pobytu Mickiewicza w Śmiełowie można odnaleźć na stronach „Pana Tadeusza”. W samym Śmiełowie i jego okolicach zrodziły się inspiracje pobliską karczmą Jankielówką, polowaniem z chartami czy opisem arcyserwisu. Ozdobą zgromadzonej w muzeum kolekcji są m.in. osobiste pamiątki po wieszczu i pierwodruki jego najważniejszych dzieł.
Na kolekcję składa się ponad 2 tys. obiektów związanych z Mickiewiczem, z tradycją mickiewiczowską, z epoką romantyzmu. Placówka w Śmiełowie to jedyne muzeum Mickiewicza w kraju, jedno z czterech istniejących na świecie.
– Jedyne w Polsce, zatem wyjątkowe, z największą kolekcją pamiątek, także posiadające autentyzm miejsca, historii, gdzie cały czas można poczuć atmosferę dni minionych – podkreślił Prałat.
W muzeum zobaczyć można obecnie po raz pierwszy prezentowane w Polsce, sprowadzone z Wilna pamiątki po Mickiewiczu, bogatą kolekcję dokumentów związanych z okresem jego studiów, później pracy w Kownie.
– Mamy dyplom ukończenia studiów przez Mickiewicza z wykazem ocen, jakie uzyskał. Mamy ciekawostkę, bo pismo z prośbą o zwolnienie lekarskie i zwolnienie od pracy jako nauczyciela, oczywiście uczynione ręką Mickiewicza. Dodatkowo są tu pamiątki osobiste po Mickiewiczu pochodzące z jego paryskiego mieszkania – powiedział kierownik muzeum.
Śmiełów położony jest w centrum Szwajcarii Żerkowsko-Czeszewskiej. Muzeum mieści się w klasycystycznym pałacu z końca XVIII wieku. Jest on dziełem wybitnego architekta Stanisława Zawadzkiego, twórcy m.in. rezydencji w Dobrzycy czy Lubostroniu. Część północną i wschodnią pałacu otacza blisko 14-hektarowy ogród krajobrazowy, będący miniaturą parku angielskiego.
Położony przy granicy Prus i Rosji Śmiełów był ośrodkiem patriotycznej kontrabandy. W czasie powstania listopadowego stąd przerzucano ochotników do Królestwa Polskiego. Adam Mickiewicz miał wieźć ze sobą pisma od Legacji Polskiej w Paryżu do Rządu Narodowego. Zbliżająca się klęska powstania udaremniła te plany.
W Śmiełowie nawiązał romans z siostrą właścicielki – Konstancją Łubieńską. Gdy dotarła do niego wiadomość o upadku obrony Warszawy, w śmiełowskim parku zasadził drzewko dębowe, wygłaszając jednocześnie sentencję o odrodzeniu Polski.
Inicjatorami szczególnego kultu pisarza w Wielkopolsce byli przedstawiciele rodziny Gorzeńskich, a po nich kolejni właściciele pałacu – Chełkowscy.
Gośćmi śmiełowskiego pałacu byli m.in. Henryk Sienkiewicz, Wojciech Kossak, Ignacy Jan Paderewski, prymas Edmund Dalbor, Władysław Tatarkiewicz, gen. Józef Haller czy Maria Helena Gorecka – córka Adama Mickiewicza.
W 1939 r. hitlerowcy internowali właścicieli Śmiełowa i zajęli ich majątek. Po wojnie pałac został upaństwowiony, rozgrabiono jego wyposażenie i częściowo zniszczono wnętrza. Gmach zamieniono w szkołę i mieszkania pracowników PGR-u.
Z początkiem lat 70. XX wieku zespołem pałacowo-parkowym zajęło się Muzeum Narodowe w Poznaniu. Kilkuletni remont zakończył się zainaugurowaniem 27 lipca 1975 r. działalności Muzeum Mickiewicza. (PAP)
rpo/ lm/
