„Krzyż w zadymce” obraz z 1907 r. na otwarciu wystawy „Chełmoński” w Muzeum Narodowym w Krakowie. Fot. PAP/Łukasz Gągulski
Monograficzną wystawę dzieł Józefa Chełmońskiego będzie można oglądać od piątku w Muzeum Narodowym w Krakowie. Jak podkreślił dyrektor placówki prof. Andrzej Szczerski, ekspozycja domykająca wcześniejsze wystawy w Warszawie i Poznaniu „pokazuje raz jeszcze, co oznacza pojęcie aktualizacja kanonu”.
Dyrektor Muzeum Narodowego w Krakowie przypomniał podczas czwartkowej konferencji prasowej, że projekt „Chełmoński” powstał dzięki współpracy trzech Muzeów Narodowych w: Warszawie, Poznaniu i Krakowie. Placówki te posiadają największe kolekcje dzieł Józefa Chełmońskiego (1849–1914). Wystawa była pokazywana w stolicy i Poznaniu, a krakowska edycja wieńczy cykl. Wcześniejsze odsłony cieszyły się znakomitą frekwencją.
– Otwieramy jedną z najważniejszych, najbardziej znaczących i najbardziej spektakularnych wystaw w historii polskiego muzealnictwa. Wystawę, która jest fenomenem artystycznym, kulturowym, społecznym, wystawę, która przekracza granice zwyczajnych wystaw monograficznych – to jest pewnego rodzaju zjawisko – mówił prof. Szczerski.
Jak wskazał, ekspozycja przygotowana przez trzy placówki muzealne o statusie narodowym „gromadzi po raz pierwszy tak niezwykłą kolekcję dzieł Józefa Chełmońskiego i pokazuje je w sposób atrakcyjny dla współczesnego widza”. – Ta wystawa pokazuje raz jeszcze, co oznacza pojęcie aktualizacji kanonu, pokazanie tego, jak bardzo twórczość artysty, która jest w naszych podręcznikach, wydaje się, że ją znamy, wydaje się, że jest z nami zawsze, możemy ją na nowo zobaczyć – zaznaczył dyrektor MNK.
Na ekspozycji – dodał Szczerski – prezentowane są obok siebie prace artysty rozproszone dotąd w kolekcjach publicznych i prywatnych, w kraju i za granicą.
Wystawę w Gmachu Głównym MNK będzie można oglądać od piątku do 30 listopada 2025 roku. Obejmuje ona szeroki wybór obrazów olejnych, akwarel i prac rysunkowych, łącznie 195 dzieł.
Aleksandra Krypczyk-De Barra, kuratorka wystawy, poinformowała, że krakowska odsłona została wzbogacona o obraz Chełmońskiego „Powrót z balu” namalowany w Monachium, który został wypożyczony z kolekcji prywatnej. Pokazano na niej także dwa pastelowe wizerunki malarza autorstwa Leona Wyczółkowskiego oraz portret córki artysty – Wandy Chełmońskiej, wykonany przez Olgę Boznańską.
– W naszej prezentacji sztuki Chełmońskiego, czy świata według Chełmońskiego, bo tak można to określić, stawiamy na bardzo uczuciowy odbiór dzieł tego artysty – zapowiedziała kuratorka.
Według niej twórcy wystawy starali się pozostawić strukturę ekspozycji możliwie otwartą, wydzielając w jej przestrzeni trzy równorzędne sekcje. Centralna część ekspozycji, widoczna zaraz po wejściu, koncentruje się na ekspresyjnych aspektach malarstwa Chełmońskiego. Można tu zobaczyć m.in. pełne dynamiki sceny z rozpędzonymi zaprzęgami. Wśród nich znajduje się „Powrót z balu” – obraz z prywatnej kolekcji, dotychczas niepokazywany i nieznany szerszej publiczności.
Sekcja zlokalizowana po lewej stronie od wejścia poświęcona jest zagadnieniu reprezentacji wsi w sztuce Chełmońskiego. Wyeksponowano tutaj dzieła ilustrujące życie wsi i chłopską codzienność, w tym powszechnie rozpoznawane obrazy „Babie lato”, „Burza” oraz „Bociany”. Trzecia część wystawy przybliża zwiedzającym relację twórcy z naturą, pokazując dzieła, które odzwierciedlają jego wrażliwość i podejście do świata przyrody, wśród nich są „Odlot żurawi” czy „Noc gwiaździsta”. Dodatkowo każda sekcja została wzbogacona o prace wykonane na podłożu papierowym, obejmujące szkice, studia oraz rysunki przygotowawcze do obrazów olejnych. Pozwolą one prześledzić proces powstawania obrazów.
Twórcy wystawy – przekazała Krypczyk-De Barra – przygotowali do wyboru cztery ścieżki tematyczne zwiedzania – hipologiczną, etnograficzną, ornitologiczną oraz konserwatorską.
Jak poinformowano, przygotowanie wystawy Józefa Chełmońskiego w MNK wiązało się także z realizacją złożonego programu konserwatorskiego dotyczącego monumentalnego obrazu „Czwórka”, który prezentowany jest w Sukiennicach. Dlatego równolegle z monograficzną wystawą prac artysty zwiedzający mogą zobaczyć ekspozycję poświęconą temu jednemu dziełu Józefa Chełmońskiego, na której przedstawiono wyniki badań nad słynnym obrazem oraz zaprezentowano tajniki procesu jego konserwacji.
Obraz „Czwórka” nie opuszcza Galerii Sztuki Polskiej XIX wieku w Sukiennicach ze względu na ryzyko związane z transportem wielkoformatowego płótna, dlatego ekspozycję konserwatorską i sam obraz można oglądać bezpłatnie w Sukiennicach w ramach biletu na wystawę „Chełmoński”. (PAP)
rgr/dki/
