Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku otrzymało bierki szachowe Stanisława Bronisława Leszczyńskiego ps. „Vigil”. Oficer Armii Krajowej prawdopodobnie wykonał je podczas uwięzienia w niemieckim obozie pracy. Nowy eksponat będzie prezentowany od 21 października.
Rzeczniczka muzeum Aleksandra Trawińska przekazała PAP, że przedmiot zostanie zaprezentowany w ramach cyklu „Wejście w historię”.
– Szachy otrzymaliśmy w tym roku od Grzegorza Janczewskiego, wnuka Stanisława Leszczyńskiego, i będą prezentowane po raz pierwszy. Będzie można je oglądać do końca tego roku – powiedziała.
Kierownik Działu Zbiorów i Digitalizacji, Wojciech Łukaszun, wyjaśnił w rozmowie z PAP, że Stanisław Leszczyński był więziony jesienią 1944 r. tymczasowo w obozie w Gabharsdorf, podobozie KL Gross-Rosen, a następnie został przeniesiony do obozu pracy w Alt-Rohlau. Tam też prawdopodobnie powstały jego szachy.
– Nie wiemy, czy wykonał je sam, czy też zostały one wykonane przez innego współwięźnia – zastrzegł.
Dodał, że po zakończeniu wojny Leszczyński zabrał je ze sobą do Polski.
Podkreślił, że w niemieckich obozach pracy w końcowym okresie wojny Niemcy nie przestrzegali już wszystkich własnych nakazów. – Większość obiektów pochodzących z obozów została wykonana właśnie w tym okresie – zaznaczył.
Zwrócił też uwagę, że gra w szachy pełniła ważną rolę społeczną – jednoczyła więźniów i stanowiła dla nich odskocznię od pracy przymusowej oraz trudnych warunków uwięzienia.
– Obiekty tego typu są dla muzeum nośnikami ludzkich losów i emocji. Pozwalają urealnić przedstawiane historie i przybliżyć je zwiedzającym – dodał.
Bierki szachowe Stanisława Bronisława Leszczyńskiego ps. „Vigil”, wykonane i wykorzystywane podczas uwięzienia w niemieckim obozie pracy (III Rzesza, 1944–1945), pochodzą ze zbiorów Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku. Dar przekazał Grzegorz Janczewski, wnuk Leszczyńskiego.
Stanisław Bronisław Leszczyński ps. „Vigil” (1900–1974). Był sędzią i oficerem Armii Krajowej. W latach 1931–1939 pracował na różnych stanowiskach sędziowskich w Kamieniu Koszyrskim, Częstochowie i Łodzi. W 1939 r. jako ochotnik brał udział w kampanii polskiej.
W czasie okupacji działał w konspiracji – początkowo był związany z kontrwywiadem organizacji „Muszkieterowie”. Od początku 1942 r. służył w Armii Krajowej jako oficer dochodzeniowy kontrwywiadu Komendy Głównej. Od jesieni 1943 r. kierował referatem „998”, zajmującym się sprawami bezpieczeństwa KG AK i kontaktami z osobami uwięzionymi. W ramach swoich obowiązków analizował m.in. sprawę aresztowania komendanta AK, gen. Stefana Roweckiego „Grota”.
W sierpniu 1944 r. brał udział w powstaniu warszawskim i został ranny. Aresztowany przez Niemców, został wywieziony wraz z grupą cywilów i więziony w różnych obozach. Po wojnie wrócił do Polski i kontynuował pracę w sądownictwie.
Jako przedwojenny sędzia i oficer AK był represjonowany przez służby komunistyczne. W 1949 r. został aresztowany, a po zwolnieniu w 1956 r. – rok później zrehabilitowany. Uznany za inwalidę, pracował do 1967 r. w Biurze Orzecznictwa Sądu Najwyższego, po czym przeszedł na rentę. Zmarł w Warszawie.
Cykl „Wejście w historię” to inicjatywa M2WŚ. Na poziomie -3 prezentowane są wybrane, dotychczas nieeksponowane przedmioty z kolekcji muzeum. Każda odsłona cyklu poświęcona jest konkretnemu wydarzeniu, rocznicy lub zagadnieniu z okresu wojny i okupacji — a jej celem jest przybliżenie zwiedzającym historii poprzez osobiste świadectwa i rzadziej pokazywane artefakty.(PAP)
pm/ aszw/
