Źródło: IPN
W piątek, 14 listopada 2025 r., w Mościskach na Ukrainie w obwodzie lwowskim odbędzie się ceremonia pogrzebowa żołnierzy Wojska Polskiego, poległych w obronie Ojczyzny przed niemieckim najeźdźcą w rejonie Lwowa we wrześniu 1939 r.
Uroczystość rozpocznie się o godz. 12.00 czasu lokalnego (godz. 11.00 czasu polskiego) Mszą świętą w kościele pw. Narodzenia św. Jana Chrzciciela (ul. Iwana Franki 1). Ceremonia pogrzebowa odbędzie się na cmentarzu rzymskokatolickim w Mościskach (ul. Halicka).
W wydarzeniu weźmie udział delegacja IPN na czele z zastępcą prezesa IPN Karolem Polejowskim, przedstawiciele władz państwowych oraz polskie organizacje społeczne z Ukrainy.
Szczątki polskich żołnierzy ekshumowanych w sierpniu br. we Lwowie-Zboiskach spoczną na polskiej kwaterze wojennej w Mościskach, gdzie już dwukrotnie odbywały się pochówki polskich żołnierzy poległych w 1939 roku. W 2015 roku pochowano tam 111 żołnierzy, w 2016 roku – 27.
Żołnierze Wojska Polskiego toczyli walki z Wehrmachtem na północnych przedpolach Lwowa w dniach 16 i 17 września 1939 r. Uczestniczyły w nich m.in. 10. Brygada Kawalerii Stanisława Maczka – wówczas pułkownika dyplomowanego. W Zboiskach mogą być także pochowani żołnierze z innych jednostek Wojska Polskiego, w tym z idących z odsieczą oddziałów, którymi dowodził gen. Kazimierz Sosnkowski.
W dniach 4–30 sierpnia 2025 r. zespół Biura Poszukiwań i Identyfikacji IPN, przy wsparciu biegłego z zakresu medycyny sądowej z Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu przeprowadził prace poszukiwawczo-ekshumacyjne we Lwowie-Zboiskach. Celem działań było odnalezienie szczątków żołnierzy Wojska Polskiego, poległych we wrześniu 1939 r. w obronie Lwowa. Miejsce pochówku zostało wytypowane przez IPN i odnalezione w listopadzie 2019 r.
W wyniku badań IPN ujawniono dwa zbiorowe groby, w których znajdowały się szczątki co najmniej 31 osób oraz liczne szczątki luźne należące prawdopodobnie do kolejnych kilkudziesięciu ofiar. Przy szczątkach znaleziono liczne elementy oprzyrządowania i umundurowania wojskowego (m.in. guziki wojskowe, pasy, klamry, maski przeciwgazowe), a także przedmioty osobiste (medaliki, krzyżyki, różańce, polskie monety). Szczególnie cennym znaleziskiem jest 11 nieśmiertelników z danymi pozwalającymi na ustalenie tożsamości żołnierzy. Umożliwi to podjęcie badań genealogicznych i pobranie materiału porównawczego do badań genetycznych od krewnych poległych żołnierzy.
W pracach uczestniczył ukraiński partner Instytutu Pamięci Narodowej – towarzystwo „Ukraińska Pamięć” oraz przedstawiciele Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego RP – w charakterze obserwatorów. Badania przeprowadzono przy wsparciu Konsulatu Generalnego RP we Lwowie, we współpracy z administracją lwowską i Ministerstwem Kultury i Polityki Informacyjnej Ukrainy.
wnk/
