Collegium Maius Uniwersytetu Opolskiego – siedziba Muzeum Uniwersytetu Opolskiego. Fot. See page for author, Public domain, via Wikimedia Commons
Do końca listopada w Muzeum Uniwersytetu Opolskiego można obejrzeć wystawę „Śladami opolskich jezuitów”. Ilustruje ona sięgającą XII w. historię obecności zakonników w tym mieście i postać związanego z Opolem estońskiego arcybiskupa Edwarda Profittlicha, który we wrześniu 2025 r. został beatyfikowany.
Jezuici przybyli do Opola w 1668 r., gdzie prowadzili działalność edukacyjną i medyczną do kasaty zakonu w 1773 r. W 1925 r. zakon wrócił do Opola, gdzie do dzisiaj ma swoją siedzibę w sąsiedztwie kompleksu Uniwersytetu Opolskiego.
Kustosz w Bibliotece Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego dr Barbara Kmiecik powiedziała, że wystawa skupia się na ostatnich stu latach działalności jezuitów w Opolu i na osobie ojca Edwarda Profittlicha, arcybiskupa tytularnego i administratora apostolskiego Estonii, który został zamordowany przez Sowietów w 1942 r. i beatyfikowany w 2025 r.
– Wystawa została tak zorganizowana, żeby przede wszystkim uchwycić dwa akcenty, czyli istnienie jezuitów przed kasatą w Opolu, bo dla wielu osób pokazuje się to być zaskakujące, oraz moment, w którym jezuici wracają do Opola. Prezentujemy najstarsze dostępne dokumenty ikonograficzne, w tym słynny plan miasta Wernera, żeby wskazać te zabudowania, które należały w XVII w. do jezuitów.
Mało osób wie, że budynek obecnego Muzeum Śląska Opolskiego był kiedyś częścią kompleksu zakonnego prowadzonego przez jezuitów z apteką i gimnazjum.
Większość tych założeń już nie istnieje – powiedziała dr Kmiecik.
Zachowało się znacznie więcej dokumentów związanych z ostatnim stuleciem. Po zakupie kamienicy i gruntu pod kościół w 1925 r. jezuici wrócili do Opola. Wśród pierwszych zakonników wymieniono m.in. przeora superiora o. Wilińskiego i o. Edwarda Profittlicha – urodzonego w zachodniej części Niemiec zakonnika, który uczył się języka polskiego, m.in. w Krakowie, by nieść posługę duchową wśród polskojęzycznych wiernych w Niemczech i Rosji.
Jezuici w Makau – pierwsi europejscy sinolodzy
– Wiadomo, że ojciec Profittlich głosił kazania w Opolu do marca 1928 r. Następnie został przeniesiony do Hamburga, żeby posługiwać Polonii, a z Hamburga do Estonii, gdzie jako arcybiskup tytularny pełnił funkcję administratora apostolskiego. Decyzja o powierzeniu właśnie jemu tej funkcji wynikała m.in. ze znajomości języka polskiego i polskiej obyczajowości, ponieważ większość mieszkających w tym czasie w Estonii osób wyznania katolickiego to byli Polacy. Po zajęciu Estonii przez Armię Czerwoną ojciec Profittlich, który miał już obywatelstwo estońskie, nie skorzystał z możliwości powrotu do Niemiec. Po aresztowaniu przez NKWD w 1941 r. został wywieziony w głąb ZSRR. Po brutalnych przesłuchaniach został oskarżony o szpiegostwo i skazany na śmierć, jednak do wykonania wyroku nie doszło, bo na początku 1942 r. zmarł z wycieńczenia. We wrześniu 2025 r. został beatyfikowany w Estonii – wyjaśniła dr Kmiecik.
Dużą część wystawy poświęcono powojennej działalności jezuitów i ojcu Józefowi Czaplakowi, który od 1968 roku przez 25 lat pełnił funkcję duszpasterza akademickiego, kształcąc i wspierając pokolenia studentów i naukowców ówczesnej Wyższej Szkoły Pedagogicznej i Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Opolu.
Wystawa będzie dostępna w Muzeum Uniwersytetu Opolskiego do końca listopada, a następnie zostanie przeniesiona do jezuitów w Opolu. (PAP)
masz/ joz/
