Muzeum Saturn w Czeladzi. Fot. PAP/Jarek Praszkiewicz
4 grudnia - w dniu tradycyjnej górniczej Barbórki - w Czeladzi zostanie otwarta stała wystawa w Postindustrialnym Centrum Dziedzictwa Górnictwa Węglowego. Ekspozycja znajdzie się w zrewitalizowanej cechowni dawnej kopalni Saturn i będzie pierwszą tego typu prezentacją historii Zagłębia Dąbrowskiego.
Dyrektor Muzeum Saturn, Stefania Lazar, zapowiedziała podczas konferencji prasowej, że nowa wystawa ma łączyć klasyczne muzealnictwo z nowymi technologiami.
– Mamy bardzo wiele urządzeń multimedialnych, które w przystępny sposób przybliżają wiedzę o tej obszernej i niełatwej tematyce – podkreśliła. Wśród najbardziej angażujących elementów wymieniła symulator stanowiska operatora maszyny wyciągowej oraz interaktywną wrębiarkę, dzięki której można poznać techniki wydobywcze.
Wystawa została podzielona na kilka części. Początek stanowi wprowadzenie do dziejów Zagłębia Dąbrowskiego oraz genezy powstania węgla – od epoki karbonu po rekonstrukcję ówczesnej roślinności. Kolejne moduły prezentują zmieniające się w czasie definicje Zagłębia oraz rozwój pierwszych kopalń odkrywkowych pod koniec XVIII wieku. Druga sala poświęcona jest już kopalniom głębinowym i mechanizmom ich funkcjonowania.
Na kładce pierwszego piętra przedstawiono historię samej kopalni Saturn. Według szacunków muzeum, pełne przejście trasy zajmie ok. 1,5-2 godziny.
Uzupełnieniem ekspozycji będzie strefa dziecięca - interaktywna bawialnia z placem zabaw stylizowanym na kopalnię, stołem do układania torów i wagoników, symulatorem tramwaju i tablicą edukacyjną.
Lazar zaznaczyła, że projekt od początku uwzględniał potrzeby najmłodszych. – Chcemy przybliżać dzieciom temat górnictwa, bo coraz rzadziej kojarzą kominy i wieże szybowe z dawnymi kopalniami – tłumaczyła.
Kulminacją zwiedzania będzie projekcja filmu „Czarny ślad”, opowiadającego dzieje wielopokoleniowej rodziny górniczej na tle historii Zagłębia.
Wystawa ma być czynna od wtorku do niedzieli. Na pierwsze dni po otwarciu już zapowiedziały się grupy szkolne.
Burmistrz Czeladzi Zbigniew Szaleniec przypomniał, że nowa instytucja powstaje w ramach szerszego projektu zagospodarowania terenów pokopalnianych. Miasto nabyło zabudowania kopalni od Spółki Restrukturyzacji Kopalń (SRK) w 2023 r.
– Założyliśmy, że wszystkie zachowane budynki odrestaurujemy i nadamy im nowe funkcje. Cechownia od początku była rozważana jako przestrzeń Muzeum Zagłębiowskiego i Czeladzkiego Górnictwa Węglowego – powiedział.
Samorządowiec podkreślił, że choć górnictwo kojarzy się głównie ze Śląskiem, w Zagłębiu jego tradycje są równie długie. – Tu były likwidowane pierwsze kopalnie, dlatego pamiątek po górnictwie było tu niewiele. Chcemy to dziedzictwo zachować – wyjaśnił.
Większość prezentowanych eksponatów pochodzi z darów górników oraz zasobów SRK, która zadeklarowała przekazanie kolejnych artefaktów, m.in. maszyn i wózków do ekspozycji plenerowych. Cały projekt – obejmujący rewitalizację budynku i przygotowanie muzeum – kosztował ok. 60 mln zł, z czego 35–40 mln pochodziło z funduszy europejskich.
Nowa placówka będzie funkcjonować w sąsiedztwie Galerii Sztuki Współczesnej „Elektrownia”, mieszczącej się w dawnym parku maszynowym kopalni. Oba obiekty mają tworzyć komplementarny kompleks – galeria prezentuje oryginalne artefakty przemysłowe, a muzeum stawia na multimedia. Dostępny będzie także wspólny bilet.
Dyrektor Lazar podkreśliła, że centrum zamierza rozwijać się w kierunku dostępności. W planach są dodatkowe stanowiska dotykowe oraz możliwość przebrania się w strój górniczy. – Chcemy, by zwiedzający mogli doświadczać tematu wszystkimi zmysłami – zapowiedziała.
Uroczyste otwarcie wystawy zaplanowano na czwartek - w Barbórkę. Samorząd liczy, że stanie się ona nową wizytówką miasta i ważnym punktem na mapie regionu.
Kopalnia Saturn w Czeladzi zakończyła wydobycie w 1996 r., po ponad 100 latach pracy. W 2013 r., dzięki wsparciu funduszy unijnych w dawnej kopalnianej elektrowni otwarto Galerię Sztuki Współczesnej Elektrownia.
Kolejny pokopalniany obiekt, cechownię, oddano po remoncie w czerwcu 2023 r. Już wraz z przygotowywaniem tych prac w 2018 r. założono utworzenie tam muzeum poświęconego węglowej tradycji Zagłębia Dąbrowskiego, a także umieszczenie filii Miejskiej Biblioteki Publicznej - mediateki, która działa w części dobudowanej do cechowni od blisko dwóch lat. (PAP)
jms/ dki/
