Pomnik węgierskich robotników przymusowych z II wojny światowej odsłonięto w Budapeszcie w niedzielę z okazji Dnia Pamięci o Ofiarach Holokaustu. Ulicami miasta przeszedł też Marsz Życia.
Pomnik osób, które przymusowo wcielano do jednostek służby pracowniczej, odsłonięto na placu Telekiego w centrum Budapesztu, który był dawniej głównym targowiskiem żydowskim. Służba pracownicza została wprowadzona na Węgrzech w 1939 r. Po przyjęciu antyżydowskich ustaw byli do niej wcielani Żydzi, nie mogąc pełnić służby wojskowej w zwykłej armii. Często ginęli w obozach pracy.
Jak przypomniał podczas ceremonii sekretarz stanu Janos Fonagy, pociągi wiozące Żydów z Budapesztu do Auschwitz odchodziły ze stacji kolejowej w pobliżu placu Telekiego.
W niedzielę odbyła się też zakończona koncertem uroczystość na świeżym powietrzu przed budapeszteńskim Domem Terroru – muzeum upamiętniającym ofiary faszyzmu i komunizmu. W jej trakcie wspominano błogosławioną siostrę katolicką Sarę Salkahazi, która pod koniec II wojny światowej ocaliła ok. 100 Żydów. Zadenuncjowana, została rozstrzelana przez strzałokrzyżowców, węgierskich faszystów, w grudniu 1944 r.
Podczas uroczystości dyrektorka Domu Terroru Maria Schmidt przypomniała słowa zmarłego w marcu węgierskiego laureata literackiej Nagrody Nobla Imre Kertesza, że im bardziej akcentujemy irracjonalny charakter Holokaustu, tym mniej chcemy go zrozumieć. Tymczasem to nie historia jest niezrozumiała, tylko ludzie nie są skłonni zrozumieć sami siebie.
Zgodnie z tradycją w dzień Pamięci o Ofiarach Holokaustu ulicami Budapesztu przeszedł Marsz Życia z udziałem kilku tysięcy osób. W tym roku odbył się po raz 14. Zebrani na dźwięk szofarów wyruszyli spod synagogi przy ul. Dohany i przeszli na plac przed bazyliką św. Stefana, gdzie mówcą był m.in. odtwórca głównej roli w oscarowym filmie „Syn Szawła”, aktor i poeta Geza Roehring.
Węgry obchodzą Dzień Pamięci o Holokauście 16 kwietna. W ten dzień w 1944 r. na Zakarpaciu (obecnie zachodnia Ukraina) zaczęto zamykać Żydów w gettach. Gdy władzę w kraju przejęli strzałokrzyżowcy, nastąpiły deportacje setek tysięcy węgierskich Żydów do obozów koncentracyjnych w Austrii, Niemczech i na terenie Polski.
Społeczność żydowska liczyła na Węgrzech przed wojną 725 tys. Dwie trzecie zginęły podczas Holokaustu.
Z Budapesztu Małgorzata Wyrzykowska (PAP)
mw/ kar/
