Konzentrationslager Lublin, Obóz na Majdanku, istniał od października 1941 r. do lipca 1944 r. Trafiali tu Żydzi z całej Europy, ale też więźniowie polityczni i kryminalni oraz ludzie uznani przez Niemców za "aspołecznych" - w sumie prawdopodobnie 150 tys. osób; ok. 80 tys. z nich straciło tu życie.
Przy wejściu na teren byłego obozu stoi monumentalny Pomnik Walki i Męczeństwa upamiętniający pomordowanych tu ludzi. Ich prochy spoczywają w mauzoleum, na którego kopule widnieje napis "Los nasz dla was przestrogą".
Muzeum na Majdanku, utworzone na terenie byłego niemieckiego obozu koncentracyjnego, odwiedzą uczestnicy Światowych Dni Młodzieży, korzy przebywać będą w Lublinie.
Po obozie zachowały się drewniane baraki, komory gazowe, krematoria, rowy egzekucyjne, łaźnie, pamiątki po więźniach, w tym około 280 tys. sztuk butów.
Konzentrationslager Lublin istniał od października 1941 r. do lipca 1944 r. Spośród prawdopodobnie 150 tys. osób, które przeszły przez Majdanek, życie straciło około 80 tys.; 60 tys. z nich to byli Żydzi przywożeni tu z całej Europy.
Na Majdanek trafiali też więźniowie polityczni, kryminalni, ludzie uznani przez Niemców za „aspołecznych”, świadkowie Jehowy, homoseksualiści, jeńcy wojenni, osoby ujęte podczas łapanek, wysiedleń i pacyfikacji.
W obozie panował głód i choroby, wymagano katorżniczej pracy. Więźniów rozstrzeliwano w egzekucjach i mordowano w komorach gazowych. W największej egzekucji, jednego dnia 3 listopada 1943 r., Niemcy rozstrzelali na Majdanku ponad 18 tys. Żydów.
W obozie na Majdanku posługę duszpasterską wśród współwięźniów pełnili duchowni różnej wiary i narodowości. W większości byli to księża katoliccy, którzy w tajemnicy przed obozowymi władzami odprawiali msze, spowiadali, udzielali komunii świętej i ostatniego namaszczenia. Znane są nazwiska tylko kilku tych kapłanów.
Dwaj księża więzieni na Majdanku, którzy byli duszpasterzami dla swoich towarzyszy, katolicki Roman Archutowski i greckokatolicki Emilian Kowcz, zostali beatyfikowani przez papieża Jana Pawła II.
Ks. Archutowski we wrześniu 1942 r. został aresztowany przez gestapo za pomoc Żydom i osadzony w więzieniu na Pawiaku w Warszawie, gdzie był torturowany. W marcu 1943 r. trafił do obozu na Majdanku. Przydzielono go do prac ogrodowych, ale podczas nasilenia epidemii tyfusu w obozie ksiądz został wyznaczony do noszenia i przewożenia zwłok do krematorium. Wkrótce sam zachorował na tyfus i trafił do obozowego szpitala. Tam spowiadał chorych. Zmarł 18 kwietnia 1943 r.; jego ciało spalono w krematorium.
Ks. Emilian Kowcz przez ponad 20 lat był proboszczem w Przemyślanach koło Lwowa. W czasie II wojny światowej ratował Żydów, odwiedzał ich w getcie, a swoim parafianom zakazywał uczestniczenia w akcjach antyżydowskich. Został za to w 1942 r. uwięziony i przewieziony do obozu koncentracyjnego na Majdanku. W grypsach prosił rodzinę, by nie czyniła starań o jego uwolnienie, czuł się potrzebny w obozie, gdzie pełnił posługę duszpasterską wśród więźniów. Zmarł 25 marca 1944 r.
Postać bł. ks. Kowcza upamiętnia ustawiony przed siedzibą Muzeum na Majdanku obelisk z wypisanym w trzech językach - polskim, ukraińskim i angielskim - cytatem z listu ks. Kowcza do rodziny, napisanego z Majdanka: „Tutaj widzę Boga - Boga, który jest jeden dla wszystkich nas, bez względu na nasze religijne odmienności”.
W lipcu 1944 r. na Majdanek weszli żołnierze sowieckiego I Frontu Białoruskiego. Utworzono obóz NKWD dla aresztowanych żołnierzy AK i innych polskich formacji partyzanckich; w barakach byłego obozu przetrzymywano też jeńców niemieckich.
Państwowe Muzeum na Majdanku założone zostało w listopadzie 1944 r., jako pierwsze na świecie muzeum martyrologiczne dokumentujące wydarzenia związane z II wojną światową. Dotychczas odwiedziło je ponad 10 mln osób.
W 1987 r. Majdanek odwiedził papież Jan Paweł II. Za pośrednictwem byłej więźniarki Wandy Ossowskiej, która wręczyła mu kwiaty, przekazał wszystkim więzionym w obozie m.in. takie oto słowa:
"Nie przestańcie być świadkami tamtych waszych braci i sióstr, którzy tutaj zostawili swoje szczątki doczesne. Nie przestawajcie być przestrogą, tak jak tu jest wypisane na tym Mauzoleum, przestrogą dla wszystkich pokoleń, które po was przychodzą, bo jesteście naznaczeni stygmatem straszliwego doświadczenia, doświadczenia ludów, nie tylko naszego narodu, wielu ludów, których imiona są tutaj wspomniane".(PAP)
kop/ mow/
