Wielkanoc (Husvet) obchodzi się na Węgrzech od końca XI wieku. Nazwa pochodzi od węgierskiego wyrazu "hus" - mięso i oznacza zakończenie 40-dniowego postu oraz możliwość spożywania potraw mięsnych. Zgodnie z wielowiekową tradycją Święta Wielkanocne poprzedza czterdziestodniowy Wielki Post, w Wielki Piątek w kościołach odgrywana jest Pasja, a w Wielką Sobotę święci się ogień i wodę.
Do tradycji należy również święcenie pokarmów podczas mszy wielkanocnej. Pokarmy zawinięte w białą chustę to najczęściej jajka, szynka, kołacz, jagnięcina, chrzan i wino. Tradycja mówi, że po święceniu powinno się jak najszybciej wrócić do domu, ponieważ "ten, kto szybko wraca do domowego ogniska, jest pracowitym członkiem rodziny".
Węgierska święconka ma magiczne znaczenie: w wielu gospodarstwach na drzewach owocowych, aby zapewnić urodzaj, wiesza się nawet kości ze święconej szynki. Natomiast okruchy z kołacza rozsypywane są w kształcie krzyża na polach zasianych zbożem, aby odstraszyć ptactwo.
Święcenie ognia ma uchronić przed nieszczęściami, złą pogodą i pożarami. Ogień wynosi się na pole, by zapewnić urodzaj. Święcenie wody ma z kolei zapewnić jej właściwości lecznicze.
W czasie Wielkiego Tygodnia młodzież smaga się witkami i polewa wodą. W lany poniedziałek (Husvethetfo) oblewanie dziewcząt polegało kiedyś na polewaniu ich wodą ze studni, a nawet na wrzucaniu do potoków, aby stały się piękniejsze. Dziś panowie pokrapiają raczej panie odrobiną perfum. W zamian otrzymują od swoich wybranek serca pisanki, które są na Węgrzech symbolem płodności, narodzin i życia. Dzielenie się święconym jajkiem ma pomóc błądzącym w odnalezieniu właściwej drogi.
Dzieci też mają swoje pięć minut. Zgodnie z tradycją, otrzymują słodycze od wielkanocnego zajączka. Najczęściej słodycze ukryte są w domu lub przydomowym ogródku i trzeba je odnaleźć. Niekiedy rodzice kupują dzieciom żywego zajączka lub królika. Króliki można też na czas świąt po prostu wypożyczyć.
Tradycyjnym wielkanocnym daniem madziarskim są potrawy z jagnięciny, baraniny, paprykarz (także z baraniny) i porkolt - potrawa z wieprzowiny podobna do bogracza przyrządzana w żeliwnym kociołku z pokrywą - podawana z żytnim chlebem lub zacierkami.
Na stołach pojawia się także wielkanocna baba.
W pierwszą niedzielę po Wielkanocy, w tak zwaną Białą Niedzielę, gospodarze przesyłają sobie nawzajem talerze z jedzeniem. Na takim talerzu znajduje się wielkanocne jajko, kołacz i butelka wina, co ma symbolizować całoroczną obietnicę przyjaźni. Po otrzymaniu podarunku należy przygotować i odesłać sąsiadowi podobny talerz.
Z Budapesztu Andrzej Niewiadowski (PAP)
adn/ ala/
