Wieże Katedry Płockiej. Fot. PAP/W. Kryński
Podczas remontu jednej z wież katedry Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Płocku znaleziono dokumenty umieszczone tam na pamiątkę jej restauracji w 1891 r. i przebudowy w latach 1901-03. Nie jest wykluczone, że przynajmniej część z odkrytych dokumentów, trafi na ekspozycję w płockim Muzeum Diecezjalnym.
Wśród odkrytych dokumentów znajduje się m.in. relacja z wypadku, do jakiego doszło 4 sierpnia 1903 r., gdy czeladnik blacharski „Jan Koperski, który pokrył prawie wszystkie dachy na katedrze, spadł z dachu kopuły i zabił się na miejscu”. Opis ten, potwierdzony podpisem przez mistrza blacharskiego z Warszawy Bolesława Golańskiego, zawiera adnotację: „Potomnych prosi się o westchnienie za jego duszę”.
Jak poinformował proboszcz płockiej parafii katedralnej ks. Stefan Cegłowski, na papierowe i pergaminowe dokumenty, ukryte w dwóch tubach: większej miedzianej i mniejszej szklanej, natrafiono po otwarciu kuli pod krzyżem północnej wieży bazyliki. Zostały one tam złożone po ostatnim gruntownym remoncie i przebudowie bazyliki, czyli ponad sto lat temu.
Ks. Cegłowski zaznaczył, że o dalszym losie odkrytych dokumentów zdecydują konsultacje z konserwatorami zabytków oraz płockim Muzeum Diecezjalnym. „Myślę, że dokumenty te warto pokazać” – powiedział PAP proboszcz parafii katedralnej. Zastrzegł, iż na razie nie ma decyzji, czy dokumenty znajdą się w komplecie na stałej muzealnej ekspozycji, czy też powrócą do katedry i zostaną złożone np. w innej wieży, przy okazji kolejnego remontu. „Na pewno remontowanej obecnie wieży znajdzie się dokument, dotyczący tych prac. Roboty mają się zakończyć do 30 października” – dodał ks. Cegłowski.
Na pergaminie dokumentującym prace restauracyjne w latach 1901-03 zachowały się podpisy nadzorującego roboty, ówczesnego ks. prałata Antoniego Juliana Nowowiejskiego (1858-1941), późniejszego arcybiskupa, obecnie błogosławionego, a także autora projektu przebudowy bazyliki, architekta Stefana Szyllera (1857-1933) oraz robotników. Dokument ten informuje: „Rozpoczęta w lipcu roku Pańskiego 1901-go gruntowna restauracja Katedry Płockiej ukończona została w r. 1903-im, a na wieczną rzeczy pamiątkę spisany został niniejszy dokument, włożony następnie w jabłko krzyża na prawej wieży”. Pergamin wspomina zarazem, restauracja bazyliki odbyła się „za rządów diecezją” płocką biskupa Jerzego hrabiego Szembeka (1851-1905).
Wśród znalezionych dokumentów zachowała się również relacja urodzonego w Warszawie 6 lipca 1868 r. czeladnika blacharskiego Tomasza Grzybikowskiego, datowana na 6 września 1903 r. Autor informuje, że po wypadku, w którym zginał jego przyjaciel Jan Koperski, został on wysłany do dokończenia krycia blachą kopuły głównej nawy katedry oraz obu frontowych wież i zaznacza „które to roboty sumiennie wykonałem”. Dokument kończy się prośbą: „Potomnych kolegów po fachu, którzy będą zrywać i kryć na nowo, gdy czas robotę moją zniszczy, proszę o modlitwę do Boga za moją grzeszną duszę”.
Najstarszym z odkrytych dokumentów jest spisana na papierze i datowana na 20 sierpnia 1891 r. informacja o zakończonej wówczas restauracji katedry: „Wieża pokryta została miedzianą blachą za staraniem JEgo Excylencyi X: Biskupa Nowodworskiego”. Chodzi o biskupa płockiego Michała Nowodworskiego (1831-1896). Dokument ten zawiera także spis robotników, w tym cieśli i blacharzy, uczestniczących w robotach oraz adnotacje, w tym, że „posadzkę ułożył Teofil Godecki z Warszawy”.
Także na 1891 r. datowany jest odnaleziony wiersz jednego z robotników, zapewne blacharza, który o wieżach płockiej katedry z grobami średniowiecznych władców Polski, w tym Bolesława III Krzywoustego, a także o swym losie, pisał m.in. tak: „/…/ Wisła płynie szumnie pędzi swoje wody płowe. W waszym łonie spoczywają dwaj Polscy Królowie /…/ Oj wy jeszcze długo długo postoicie sobie. A ja lada lada chwila spocznę w zimnym grobie. Ludzie łupią rubli setki swe imiona znaczą. A ja cichy żyję pracą i to za lada co! Ale wszystko ma swój koniec za nic wszystkie troski. Trzy kopuły te pokrywał - T. L. Wyrzykowski”.
Obecny remont północnej wieży płockiej katedry, czyli jednej z dwóch wież frontonu tej bazyliki, rozpoczął się w lipcu tego roku. Na przedsięwzięcie to 400 tys. zł przeznaczyło Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, co stanowi 2/3 wszystkich środków. Pozostała część pokryta zostanie z dotacji płockiego Urzędu Miasta oraz funduszy parafialnych. Według specjalistów, pilnego remontu wymagają obecnie dach i więźba dachowa katedry, w tym obu jej wież.
Katedra pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Płocku została wybudowana przez biskupa Aleksandra z Malonne w latach 1130-44 w stylu romańskim. Od tego czasu była wielokrotnie przebudowywana. Po wybuchu II wojny światowej we wrześniu 1939 r. część bazyliki, w tym jedna z jej kaplic, uległa zniszczeniu w wyniku niemieckiego nalotu. Naprawy dokonano w 1946 r. Ostatnia zmiana architektoniczna świątyni miała miejsce w 2003 r., gdy przebudowano prezbiterium.
W krypcie płockiej bazyliki, znajdującej się pod wieżą północną, pochowani są średniowieczni władcy Polski: Władysław I Herman (1043-1102) i jego syn - Bolesław III Krzywousty (1086-1138). W ich czasach Płock był stolicą Polski. W katedrze pochowanych jest także 15 książąt mazowieckich.(PAP)
mb/ ls/
