Widok Nowego Targu. Grafika 1838 r. Źródło: BN Polona
670 lat temu, 22 czerwca 1346 r., król Kazimierz Wielki wydał przywilej lokacji miasta Nowy Targ na prawie magdeburskim. Nowy Targ powstał w widłach Białego i Czarnego Dunajca na miejscu zniszczonych przez najazdy tatarskie cysterskich osad Stare Cło - Antiquum Theoloneum i Nowy Targ - Novum Forum.
Osadnictwo w widłach rzek Czarny i Biały Dunajec na południowych rubieżach Rzeczpospolitej, przy szlaku handlowym prowadzącym na Węgry, zapoczątkowali cystersi w XIII wieku. Kazimierz Wielki przejął własności cysterskie u zbiegu Białego i Czarnego Dunajca, połączył istniejące tu miejscowości i wydał ponowny akt lokacyjny dla Nowego Targu. Wówczas powstał miejski układ urbanistyczny z dużym centralnym rynkiem i kościołem św. Katarzyny – patronki miasta.
Miasto otrzymało wiele królewskich przywilejów pozwalających na szybki rozwój. W XVI wieku miasto uzyskało prawo składowania wielickiej soli i olkuskiego ołowiu, pobierania cła od wiezionych z Węgier towarów, a kolejni królowie Polski zezwalali na regularne organizowanie słynnych do dnia dzisiejszego jarmarków w Nowym Targu.
Już akt lokacyjny Nowego Targu z 1346 r. zezwalał na doroczną organizację jarmarku w dniu 25 listopada w dniu św. Katarzyny - patronki miasta. W średniowieczu tłumne i barwne nowotarskie jarmarki odbywały się tylko raz w roku przez osiem kolejnych dni. W 1487 roku Kazimierz Jagiellończyk nadał miastu przywilej organizowania drugiego jarmarku 25 sierpnia - w dniu św. Jakuba, oraz zezwolił na organizowanie czwartkowych targów. Król Jan Kazimierz wprowadził trzeci nowotarski jarmark w tzw. Niedzielę Białą czyli pierwszą niedzielę po Wielkanocy. Ostatni przywilej, pozwalający na organizowanie 12 jarmarków w roku, nadał król Stanisław August Poniatowski w 1772, gdy miasto było już pod obcą administracją.
Tradycja organizowania jarmarków w Nowym Targu przetrwała tu do czasów współczesnych, jednak w ciągu wieków zmianie ulegały ich forma, miejsce i czas trwania. Obecni słynący nie tylko w Polsce, ale i popularny wśród Słowaków, nowotarski jarmark odbywa się w każdy czwartek i sobotę.
Jak zauważa kulturoznawca i dziennikarka z Nowego Targu Beata Szkaradzińska, odkryte pod płytą rynku podczas prac archeologicznych w 2012 r. pozostałości dwóch ratuszowych budowli, zwłaszcza monumentalnego XV-wiecznego ratusza o charakterze być może obronnym, potwierdziły rangę, jaką miasto cieszył się Nowy Targ już przed sześcioma wiekami.
„Do końca XVIII wieku nowotarski rynek posiadał drewnianą zabudowę. Niestety miasto było nękane pożarami. Wielka pożoga w 1784 r. strawiła historyczną, drewnianą zabudowę rynku wraz z kościołem, dworem i ponad 380-ma budynkami” – mówiła PAP Szkaradzińska. zaznaczyła ona, że Nowy Targ był najeżdżany, grabiony i niszczony przez Szwedów w 1656 r. oraz Rosjan w 1737 r. w czasie konfederacji barskiej.
Obecny murowany nowotarski ratusz z połowy XIX jest budynkiem w stylu neoklasycystycznym, dwukondygnacyjnym. Front ratusza stanowi wieża zegarowa, która posiada przeszkloną latarnię, nakrytą hełmem z iglicą.
Z okazji 670-tej rocznicy lokacji Nowego Targu zorganizowano szereg uroczystości. Główne obchody zaplanowano na piątek. Podczas uroczystej sesji Rady Miasta Nowy Targ zostaną nadane tytuły Honorowego Obywatela Miasta. Tego zaszczytu dostąpią: kompozytor, twórca musicalu „Metro” Janusz Stokłosa, motocyklista, ośmiokrotny Mistrz Polski w trialu Tadeusz Błażusiak oraz poetka Wanda Szado – Kudasik.
Także w piątek wieczorem odbędzie się koncert, podczas którego będzie można usłyszeć muzykę nowotarżanina Jana Kantego Pawluśkiewicza, wystąpią tacy artyści jak Grzegorz Turnau, Andrzej Sikorowski i Przyjaciele oraz Zespół Muzyczny pod kierunkiem Michała Jurkiewicza. (PAP)
szb/ ls/
