Znaleziona, ale poważnie uszkodzona część korpusu sarkofagu św. Wojciecha. Gniezno, 1986.04.03. PAP/CAF/R. Królak
30 lat temu, w nocy z 19 na 20 marca 1986 roku trzej sprawcy włamali się do bazyliki prymasowskiej w Gnieźnie. Ich łupem padły elementy sarkofagu św. Wojciecha; przestępcy zniszczyli relikwiarz, zabierając srebrne elementy w tym figurę świętego.
W krótkim czasie milicji udało się zatrzymać sprawców i inicjatora kradzieży, odzyskano też skradzione srebro. Niestety, część srebrnych elementów zabytkowego relikwiarza z XVII w. autorstwa Petera von der Renena została zniszczona i przetopiona. Sąd skazał przestępczą szajkę na kary wieloletniego więzienia.
Prymas Polski abp Wojciech Polak podkreślił w rozmowie z PAP, że wiadomość o uszkodzeniu relikwiarza św. Wojciecha była "wielkim szokiem dla wszystkich czcicieli św. Wojciecha, zwłaszcza dla mieszkańców Gniezna".
"Dla polskich katolików był to nie tylko akt bezmyślnego wandalizmu, gdyż pozostawione na miejscu kradzieży ślady wskazywały na brutalność, z jaką jej sprawcy potraktowali bezcenny zabytek, ale przede wszystkim akt profanacji. Pamiętamy przecież, jak podczas mszy św. z okazji 1000-lecia śmierci św. Wojciecha papież Jan Paweł II nazwał relikwie naszego patrona +największym skarbem naszego narodu+" - zaznaczył prymas.
Prymas Polski abp Wojciech Polak: Dla polskich katolików był to nie tylko akt bezmyślnego wandalizmu, gdyż pozostawione na miejscu kradzieży ślady wskazywały na brutalność, z jaką jej sprawcy potraktowali bezcenny zabytek, ale przede wszystkim akt profanacji. Pamiętamy przecież, jak podczas mszy św. z okazji 1000-lecia śmierci św. Wojciecha papież Jan Paweł II nazwał relikwie naszego patrona "największym skarbem naszego narodu".
B. szef CBŚ w Poznaniu Jerzy Jakubowski, który w 1986 roku jako oficer MO brał udział w ujęciu sprawców i odzyskaniu srebra powiedział PAP, że sprawą dewastacji i kradzieży relikwiarza interesował się nie tylko polski Kościół, osoby wierzące, ale też ówczesna władza. Do rozwiązania sprawy skierowano najlepszych dochodzeniowców z całego województwa poznańskiego, działania miały ponadstandardowy rozmach.
„Władzy bardzo zależało na szybkim wykryciu sprawców - głównie po to, by nieco znormalizować stosunki między państwem a Kościołem. Dało się czuć pewną presję z góry. Należy pamiętać, że do zdarzenia w Gnieźnie doszło 1,5 roku po zabójstwie ks. Jerzego Popiełuszki” – zauważył Jakubowski.
Trzej sprawcy weszli do świątyni korzystając z faktu, że w katedrze prowadzony był remont. Odcięli od relikwiarza srebrną figurę świętego i inne detale. Uszkodzony korpus figury ukryli niedaleko katedry, z resztą srebra wrócili do rodzinnego Gdańska.
Dzięki wyznaczonej przez państwo wysokiej nagrodzie pieniężnej milicjantom udało się namierzyć garaż, w którym przetopione było srebro. Zatrzymano też trzech sprawców kradzieży: braci Krzysztofa i Marka M., ich kolegę Waldemara B., oraz inicjatora przedsięwzięcia Piotra N.
Uszkodzony srebrny korpus świętego ukryty był w piachu w pobliżu gnieźnieńskiej katedry, znaleziono go przypadkowo. Sprawcy kradzieży wskazali milicjantom miejsce zakopania w Gdańsku brył przetopionego srebra.
W ocenie Jakubowskiego, przestępstwo zostało przygotowane i przeprowadzone niedbale, sprawcy pozostawili w świątyni wiele śladów. Jak podkreślił, sprawa została bardzo szybko wyjaśniona, wyjątkowo szybko zapadły też wyroki skazujące. „W maju gotowy był akt oskarżenia i sprawa trafiła do sądu - już ze wszelkimi ekspertyzami. 1 czerwca zaczął się proces, 1 lipca był wyrok. To było tempo niespotykane i wtedy i dziś” - podkreślił.
Jak dodał, nawet odzyskanie przetopionego srebra i uszkodzonego korpusu było dla Kościoła dużą sprawą. „Gnieźnieńscy księża byli przekonani, że skradzione elementy stracili bezpowrotnie” - mówił Jakubowski. Nieco ponad miesiąc po kradzieży elementów zabytku, w kwietniu 1986 roku odbyło się uroczyste przekazanie odzyskanych srebrnych elementów. Kruszec posłużył do odrestaurowania relikwiarza.
Abp Polak podkreślił, że Gniezno, posiada nieprzerwaną od ponad 1000 lat tradycję jako miejsce kultu pierwszego patrona Polski, zaś kult św. Wojciecha jest ciągle żywy. "W ciągu roku przez katedrę gnieźnieńską przesuwają się dziesiątki tysięcy ludzi z całego niemal świata, wśród których obok beztroskich i ciekawych wrażeń turystów są też grupy pątnicze, żarliwie modlące się przy grobie patrona Polski" - powiedział.
Święty Wojciech urodził się w czeskich Libicach ok. 956 roku. W wieku 27 lat został biskupem praskim. Wypędzony z Pragi przybył do Gniezna na dwór księcia Bolesława Chrobrego. Zginął tydzień po rozpoczęciu misji w Prusach. Chrobry wykupił od Prusów jego ciało. Według legendy, zapłacił za nie tyle kilogramów złota, ile ważyło. Relikwie misjonarza - męczennika umieszczono na ołtarzu romańskiej katedry w Gnieźnie.
W 1662 roku szczątki męczennika zostały umieszczone w srebrnej, zdobionej trumnie z rzeźbioną postacią świętego. Relikwiarz wykonał gdański złotnik Peter von der Rennen. Bazylika prymasowska, w której nadal przechowywane są relikwie św. Wojciecha, obecnie chroniona jest przez system antywłamaniowy i przeciwpożarowy oraz przez kraty znajdujące się w oknach zewnętrznych świątyni. W ostatnich latach wokół katedry i w jej wnętrzu zamontowano również monitoring. (PAP)
rpo/ par/
