Unikatowa kolekcja wotów w zbiorach rzeszowskiego muzeum

Jak poinformował PAP Damian Drąg z Muzeum Etnograficznego w Rzeszowie nabyta kolekcja to przykłady sztuki ikonograficznej, dzieła sztuki, dokumentujące np. techniki repusowania. To technika wybijania specjalnymi narzędziami ornamentów, wzorów od spodu, co w efekcie dawało wypukły wzór po zewnętrznej stronie, tej oglądanej.

„Wota zostaną pokazane w piątek tylko przez chwilę. Później zajmą się nimi muzealnicy. Będą sprawdzać m.in. ich pochodzenie. Na wielu nie ma oznaczeń mówiących o tym, kto wykonał, kiedy, gdzie. Tylko o niektórych wiemy, że są wykonane w Austrii, czy we Lwowie” – mówił Drąg.

Dłuższa ekspozycja kolekcji będzie możliwa prawdopodobnie w przyszłym roku.

Kolekcja to też świadectwa wydarzeń historycznych. Wskazują na to zarówno daty, jak i grawerunki. Do najciekawszych – zdaniem Damiana Drąga – należy woto w kształcie ryngrafu, z wygrawerowaną Matką Boską z Dzieciątkiem, orłem w koronie i napisem: „Pod Twoją obronę”. Z informacji wygrawerowanej na odwrocie wynika, że jest to dar w podziękowaniu za ocalenie z łagru sowieckiego.

Najstarszy spośród nowonabytych wotów pochodzi z 1757 roku i ma kształt prostokątnej tabliczki, na której przedstawiony został wół. Na innym z 1818 roku widać wygrawerowane postaci chłopca i dziewczynki oraz prawdopodobnie ich monogramy: JG i GG. Inna tabliczka wotywna z 1860 roku przedstawia niemowlę w beciku.

Nabyta kolekcja tabliczek wotywnych to również świadectwa wydarzeń historycznych. Wskazują na to zarówno daty, jak i grawerunki. Do najciekawszych – zdaniem Drąga – należy woto w kształcie ryngrafu, z wygrawerowaną Matką Boską z Dzieciątkiem, orłem w koronie i napisem: „Pod Twoją obronę”. Z informacji wygrawerowanej na odwrocie wynika, że jest to dar w podziękowaniu za ocalenie z łagru sowieckiego. Woto to zostało wykonane w Iraku w 1943 roku.

Jest też woto w kształcie gwiazdy, wykonane ze srebrnych monet 50-kopiejkowych z Rosji, na którym w środku wybito serce z datą 1939.

Zgromadzone wota mają różne kształty, głównie prostokąta lub kwadratu, choć są także o kształcie serca czy gwiazdy. Większość przedstawia różne grawerunki np. postać klęczącej kobiety, snop zboża, kobietę w stroju zakonnym przy klęczniku, adorację Matki Boskiej na chmurze, Chrystusa Ukrzyżowanego, czy Oko Bożej Opatrzności (oko w trójkącie). Wiele jest też darów wotywnych przedstawiających różne części ciała, w tym oczy, lub jedno oko, ucho, szyję, nogę, stopę, dłoń, czy głowę.

„Wota te dają nam wgląd na ówczesne problemy z jakimi spotykali się ówcześni ludzie. To też świadectwo wiary w obecność Boga w życiu, jego pomocy, działania i cudów” – zauważył Drąg.

Niektóre wota mają przymocowane kółeczko na których można je zawiesić. Na kilku widoczne są oznaczenia, że zawierają 13 lub 12 łutów srebra. Oznacza to, że są w ponad 80 proc. wykonane ze srebra. Jednak nie na wszystkich są podane informacje o ilości tego metalu w całym stopie, z jakiego wykonane zostało woto. Nie wiadomo też, czy są to wota błagalne, czy dziękczynne, czyli exwota.

„Kolekcja 27 wotów, jest cennym uzupełnieniem kolekcji rzeźb sakralnych i dewocjonaliów gromadzonych sukcesywnie w rzeszowskim muzeum od 1935 roku” – podkreślił Drąg.

Przypomniał, że w rzeszowskim Muzeum Etnograficznym w 2013 roku w ramach jubileuszowej wystawy „Bernardyni-zgodnie z regułą”, związanej z 500. rocznicą objawień Maryi w Rzeszowie, były prezentowane „rzeszowskie wota” wypożyczone z klasztoru OO. Bernardynów w Rzeszowie.

Kolekcja wotów została kupiona od osoby prywatnej. Jej zakup został w całości sfinansowany z budżetu miasta. Wota zostały wcześniej wycenione i pozytywnie zweryfikowane przez niezależną komisję rzeczoznawców powołanych przez firmę „Desa” Dzieła Sztuki i Antyki w Krakowie.

api/ dym/