Ok. 250 uczniów szkół ponadgimnazjalnych wzięło w czwartek udział w "żywych lekcjach historii" zorganizowanych przez IPN w pomieszczeniach dawnego Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa w Koszalinie z okazji Narodowego Dnia Pamięci „Żołnierzy Wyklętych”.
Podczas lekcji prezentowano bardzo realistyczną rekonstrukcję przesłuchania partyzanta przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa, żołnierzy Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz milicjantów i oficera radzieckiego NKWD. W rolę katów i ofiar wcielili się członkowie zawiązanego niedawno Bałtyckiego Stowarzyszenia Miłośników Historii "Perun”.
Młodzież zwiedziła również dobrze zachowane cele, w których przed laty przetrzymywano członków antykomunistycznego podziemia. Obejrzała również składającą się z 8 plansz wystawę „Wrogowie Polski Ludowej. Konspiracja i opór społeczny na Pomorzu Zachodnim 1945-1956” oraz multimedialne prezentacje. W kinie „Alternatywa” odbył się pokaz filmu „Generał Nil”.
Na Pomorzu Zachodnim, które do 1945 r. należało do Niemiec, antykomunistyczne podziemie nie było zbyt silne. Najbardziej znanym działającym na tym terenie oddziałem była 5. Wileńska Brygada AK dowodzona przez majora Zygmunta Szendzielarza „Łupaszkę”. Jedną z najbardziej spektakularnych akcji 18 marca 1946 r. przeprowadził wchodzący w jej skład szwadron ppor. Zdzisława Badochy „Żelaznego”, rekwirując 800 tys. zł ze znajdującego się w centrum Koszalina Banku Rolnego.
Na Pomorzu Zachodnim w okolicach m.in. Stargardu Szczecińskiego i Goleniowa działał również Batalion Pomorski AK-Grupa Młodzieżowa dowodzony przez Czesława Hołuba ps. Żbik. Z kolei na ziemi koszalińskiej operował Bojowy Oddział Armii Stefana Pabisia ps. Stefan.
Antykomunistyczne podziemie zbrojne na Pomorzu Zachodnim zlikwidowano na początku roku 1947 r. Niektórzy partyzanci ukrywali się jednak aż do lat 50. W 1952 r. podczas obławy w powiecie kamieńskim zastrzelono członka WiN Józefa Bosia ps. Lot.
Narodowy Dzień Pamięci "Żołnierzy Wyklętych" został ustanowiony w 2011 r. przez parlament "w hołdzie +Żołnierzom Wyklętym+ - bohaterom antykomunistycznego podziemia, którzy w obronie niepodległego bytu Państwa Polskiego, walcząc o prawo do samostanowienia i urzeczywistnienia dążeń demokratycznych społeczeństwa polskiego, z bronią w ręku, jak i w inny sposób przeciwstawili się sowieckiej agresji i narzuconemu siłą reżimowi komunistycznemu".
Data Narodowego Dnia Pamięci "Żołnierzy Wyklętych", 1 marca, upamiętnia rocznicę wykonania wyroku śmierci przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa na siedmiu osobach z kierownictwa IV Komendy Zrzeszenia "Wolność i Niezawisłość". 1 marca 1951 r. w więzieniu przy Rakowieckiej w Warszawie zastrzeleni zostali: ppłk Łukasz Ciepliński, mjr Adam Lazarowicz, por. Józef Rzepka, kpt. Franciszek Błażej, por. Józef Batory, Karol Chmiel i mjr Mieczysław Kawalec.
Autorem terminu „Żołnierze Wyklęci” jest Jerzy Ślaski, który w 1995 r. wydał książkę o takim właśnie tytule. (PAP)
sibi/ hes/ gma/
