Ślady XVII-wiecznych lodówek w ścianach pokamedulskiego domu braci konwersów oraz dawny zbiornik na wodę odkrył w Pustelni Złotego Lasu w Rytwianach (Świętokrzyskie) inżynier architekt dr Waldemar Niewalda z Krakowa.
Erem w Rytwianach budowali - w stylu odrodzenia - kameduli włoscy. W Pustelni Złotego Lasu mnichów obowiązywały trzy kanony życia zakonnego: modlitwy, samotności i milczenia. Po kasacie klasztorów w 1819 r. pustelnię oddano oo. reformatom z Krakowa, którzy w 1864 r. również zostali usunięci przez władze carskie.
W trakcie odkuwania fragmentów ścian budowli krakowski architekt natrafił na przelotowe otwory, które służyły dawniej kamedułom jako ścienne szafki. "Były one umieszczone tuż obok drzwi wejściowych do cel i miały dwoje drzwiczek; od strony sieni i od strony celi. W tych szafkach mnisi przechowywali tygodniowe zapasy żywności na posiłki poranne i wieczorne" - powiedział PAP Niewalda.
Jak wyjaśnił, dyżurny mnich roznosił raz w tygodniu zapasy żywności i wkładał je do szafki w każdej celi od strony sieni, a kameduła wyjmował je - w porze posiłku - z drugiej strony. "Szafka spełniała funkcję lodówki, ponieważ grube mury zachowywały chłód" - zaznaczył architekt.
Niewalda odsłonił w ścianach domu konwersów także nisko umiejscowione łuki nad pierwotnymi wejściami do cel i - również nisko położone - łuki okienne. Wyciągnął z tego odkrycia wniosek, że podłoga w budynku została wtórnie podwyższona o około metr.
Architekt przypuszcza, że pod całym domem konwersów zostały zasypane obszerne piwnice użytkowe. Podobne podpiwniczenie istnieje bowiem pod południowym rzędem mnisich domków w Pustelni Srebrnej Góry na krakowskich Bielanach. Wygląd rytwiańskiego domu braci konwersów od strony południowej również sugeruje, że jest pod nim podpiwniczenie - dodaje.
Na dziedzińcu między kościołem a domem konwersów, pod betonową płytą, prawdopodobnie znajduje się - analogicznie jak na Bielanach - zbiornik na wodę. Kameduli zbudowali go jako rezerwuar wody gruntowej i opadowej, której używali m.in. do prania i innych celów. Z powstaniem zbiornika związane mogło być nadsypanie klasztornego dziedzińca, zasypanie podpiwniczeń i podwyższenie poziomu podłóg w budynku, a tym samym poziomu drzwi i okien. Potwierdzenie tych hipotez powinny przynieść kolejne prace odkrywcze - uważa Niewalda.
Według krakowskiego historyka monastycyzmu dr. Janusza W. Koralewskiego, zachowane archiwalia pozwalają przyjąć, że opisane zmiany mogły być dokonane pod koniec XVII lub na początku XVIII wieku. W latach 1685-1696 w Pustelni Złotego Lasu prowadzono generalny remont, a w latach 1718-1719 podczas prac remontowo-restauratorskich zabezpieczono m.in. fundament świątyni od strony południowej.
Erem w Rytwianach budowali - w stylu odrodzenia - kameduli włoscy. W Pustelni Złotego Lasu mnichów obowiązywały trzy kanony życia zakonnego: modlitwy, samotności i milczenia. Po kasacie klasztorów w 1819 r. pustelnię oddano oo. reformatom z Krakowa, którzy w 1864 r. również zostali usunięci przez władze carskie. Od tego czasu, poświęcony w 1637 r. kościół był filią parafii Staszów. W 2001 roku diecezja sandomierska urządziła przy nim Ośrodek Kultury i Edukacji "Źródło", a w 2008 roku Relaksacyjno-Kontempalcyjne Centrum Terapeutyczne SPeS (z łacińskiego "salus per silentium", czyli zdrowie przez ciszę).
Zgodnie z umową zawartą przez rytwiańskie Stowarzyszenie Miłośników Pustelni Złotego Lasu i zarząd województwa świętokrzyskiego, rewitalizacja domu braci konwersów zostanie dofinansowana w 80 proc. przez UE, w ramach promocji gospodarczej i turystycznej regionu. Kosztorys prac opiewa na 2,5 mln zł.(PAP)
mch/ ls/ jbr/
