Wystawa "Gwoździec Re!konstrukcja". Fot. PAP/T. Gzell
Fragmenty zrekonstruowanego, polichromowanego sklepienia drewnianej synagogi w Gwoźdźcu, można oglądać na wystawie "Gwoździec Re!konstrukcja. Zwiastun Wystawy Głównej Muzeum Historii Żydów Polskich" prezentowanej w Arkadach Kubickiego w Warszawie.
Na zrekonstruowanych fragmentach sklepienia można zobaczyć m.in. symbole znaków zodiaku. Jak zaznaczają twórcy wystawy, symbole znaków zodiaku można znaleźć w wielu synagogach. Wiązane są one z dwunastoma miesiącami oraz z dwunastoma plemionami Izraela, wywodzącymi się od dwunastu synów Jakuba.
Zrekonstruowany dach synagogi w Gwoźdźcu będzie elementem stałej wystawy w Muzeum Historii Żydów Polskich. Wokół niego mają być galerie opowiadające o Żydach żyjących na ziemiach polskich w XVII i XVIII stuleciu.
Wystawa przybliża cały proces odtworzenia dachu i dekoracyjnego sklepienia synagogi w Gwoźdźcu. Można obejrzeć makietę synagogi, zapoznać się z poszczególnymi etapami prowadzonych prac oraz z międzynarodową grupą zaangażowanych w nie twórców.
Zrekonstruowany dach synagogi w Gwoźdźcu będzie elementem stałej wystawy w Muzeum Historii Żydów Polskich. Wokół niego mają być galerie opowiadające o Żydach żyjących na ziemiach polskich w XVII i XVIII stuleciu. Dach będzie widoczny z kilku poziomów. "Odwiedzający muzeum będą mogli obejrzeć zarówno zdobione sklepienie, jak i więźbę dachową i gont" - powiedział w czwartek dziennikarzom Robert Supeł, dyrektor wykonawczy ze Stowarzyszenia Żydowski Instytut Historyczny w Polsce.
Supeł zaznaczył, że pomysł rekonstrukcji dachu synagogi właśnie z Gwoźdźca nie był przypadkowy. Był to bowiem budynek o znaczeniu przełomowym dla architektury drewnianych bożnic - zastosowano tam po raz pierwszy więźbę dachową dwukondygnacyjną i namiotowe sklepienie.
Prace nad rekonstrukcją dachu i polichromii są swego rodzaju przedsięwzięciem o charakterze historyczno-edukacyjnym. Rozpoczęto je w ubiegłym roku. Uczestniczy w nich międzynarodowy zespół studentów, historyków, architektów i artystów zajmujących się klasycznym rękodziełem drewniany pod kierunkiem Ricka i Laury Brown z Handshouse Studio z Massachusetts.
Drewnianą synagogę w Gwoźdźcu koło Lwowa zbudowano w 1640 r. Jej wysokość wynosiła ok. 15 metrów, w tym 9 metrów liczył dach. Podstawa dachu ma prawie 100 mkw. (jest kwadratem o bokach 10 na 10 metrów).
Wszystkie prace wykonywane są ręcznie, tradycyjnymi metodami i technikami stosowanymi w XVII wieku. W ten sposób zbudowano więźbę dachową - począwszy od okorowywania bali drewnianych siekierami po łączenie elementów za pomocą drewnianych kołków. Także polichromia wykonywana jest w sposób tradycyjny przy użyciu farb wykonanych na bazie wody, kleju króliczego oraz naturalnych pigmentów.
Obecnie warsztaty, na których rekonstruowane są polichromie odbywają się Szczebrzeszynie w woj. lubelskim; pod koniec lipca przeniesione zostaną do Wrocławia.
Drewnianą synagogę w Gwoźdźcu koło Lwowa zbudowano w 1640 r. Jej wysokość wynosiła ok. 15 metrów, w tym 9 metrów liczył dach. Podstawa dachu ma prawie 100 mkw. (jest kwadratem o bokach 10 na 10 metrów).
Wystrój malarski tej synagogi uważany był za jeden z najpiękniejszych - malowidła pokrywały całą powierzchnię ścian po sklepienie włącznie. Można było na niej zobaczyć motywy religijne, wyobrażenia zwierząt, roślin, znaków zodiaku, Jerozolimy, Lewiatana i inne symbole mesjańskie. Autorami polichromii byli żydowscy malarze znani z nazwisk, m.in. przez Mordechaj Lissitzki z Jaryczowa. Później - w 1729 r. malowidła zostały odrestaurowane przez Itzchaka ben Yehudę z Jaryczowa.
Synagoga został spalona podczas pierwszej wojny światowej. W okresie międzywojennym rozpoczęto jej odbudowę. Po raz kolejny została zniszczona w czasie drugiej wojny światowej. Rekonstrukcję jej dachu przeprowadzono w oparciu o zachowaną bogatą dokumentację fotograficzną i rysunkową obiektu, w tym prace naukowe Kazimierza i Marii Piechotków oraz Thomasa Hubki.
Otwarcie Muzeum Historii Żydów Polskich zaplanowano na październik 2013 r. Wystawa główna muzeum będzie składała się z ośmiu galerii, które na powierzchni ponad 4 tys. mkw. zobrazują tysiącletnią historię społeczności żydowskiej osiadłej na ziemiach polskich.
Muzeum Historii Żydów Polskich jest instytucją kultury utworzoną na podstawie umowy zawartej w 2005 r. przez ministra kultury i dziedzictwa narodowego, prezydenta m.st. Warszawy i Stowarzyszenie Żydowski Instytut Historyczny w Polsce.
Wystawa "Gwoździec Re!konstrukcja. Zwiastun Wystawy Głównej Muzeum Historii Żydów Polskich" prezentowana będzie do 31 lipca. (PAP)
dsr/ ls/
