Kaszubi to ludzie pracowici, wytrwali i konsekwentni - uważa Łukasz Grzędzicki, prezes istniejącego od 1956 roku Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego. Słyną też z zażywania tabaki, uprawy pysznych truskawek i przywiązania do tradycyjnych wartości.
W Narodowym Spisie Powszechnym w 2011 r. do narodowości kaszubskiej przyznało się 233 tys. osób. Z tej liczby ponad 90 proc. deklarowało równocześnie, że czuje się Polakami.
Kaszubi są przywiązani do tradycyjnych wartości, religii i rodziny. "Tworzą często wielopokoleniowe rodziny. W powiecie kartuskim notuje się najwyższy przyrost naturalny w Polsce" - powiedział Grzędzicki.
W czerwcu tego roku podczas XV Światowego Zjazdu Kaszubów we Władysławowie prezydent Bronisław Komorowski powiedział m.in., że są oni "solą tej ziemi, solą północnej Polski, polskiego morza, tego co najcenniejsze w wymiarze ogólnonarodowym".
Niechętni Kaszubom mawiają, że mają oni czarne podniebienie. Zwrot ten ma się odnosić do osób szczególnie złośliwych i napastliwych. "Czarne podniebienie wymyślili Niemcy, którzy nie darzyli szacunkiem Kaszubów. Pogardliwie porównywali ich do psów, zwierzęta te mają bowiem ciemne podniebienia" - wyjaśnił szef ZK-P.
Wiele osób kojarzy Kaszubów z zażywaniem tabaki. Bywa, że brązowy proszek Kaszubi wciągają do nosa nawet w kościele podczas kazania.
Kaszubi są, obok Mazurów i Ślązaków, jedną z trzech żyjących obecnie w Polsce grup etnicznych o charakterze autochtonicznym.
Inne skojarzenie z Kaszubami to truskawka kaszubska (Kaszebsko Malena). Nieprzeciętnie smaczna odmiana tego owocu jest uprawiana masowo w regionie kaszubskim. W 2009 r. rozporządzeniem Komisji Europejskiej została wpisana do europejskiego systemu nazw i oznaczeń geograficznych.
Rysą na monolicie społeczności Kaszubów stały się w ubiegłym roku dążenia działaczy organizacji Kaszebska Jednota, aby nadać ludności kaszubskiej status mniejszości etnicznej. Z wnioskiem w tej sprawie m.in. do prezydenta i premiera, zwrócili się oni wspólnie wraz ze Ślązakami skupionymi w Stowarzyszeniu Osób Narodowości Śląskiej; ci ostatni chcą, aby mniejszością etniczną stali się Ślązacy.
Przeciwne inicjatywie Kaszebskiej Jednoty są władze Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego. Zdaniem Grzędzickiego wyodrębnienie Kaszubów, którzy są w tej chwili grupą posługującą się językiem regionalnym, jako mniejszości etnicznej "przeciwstawiłoby Polaków Kaszubom".
Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie to jedna z największych organizacji pozarządowych w Polsce. Powstało 2 grudnia 1956 roku. Liczy ponad pięć tysięcy członków.
W listopadzie 2006 r. Sejm przyjął przez aklamację uchwałę w 50. rocznicę odrodzenia ruchu kaszubskiego. W dokumencie napisano, że w 1956 r. "po tragicznych w skutkach latach hitleryzmu i stalinizmu, liderzy społeczności kaszubskiej, czując - krótkotrwały jak się później okazało - powiew wolności, postanowili wykorzystać sprzyjający moment i powołać do życia organizację, dzięki której mogliby działać dla wszechstronnego rozwoju Kaszub i Pomorza".
Kaszubskim posługuje się 108 tysięcy osób. W różnego typu pomorskich szkołach, od podstawówki po szkoły ponadgimnazjalnej, języka tego uczy się ok. 16 tysięcy uczniów. Od 2005 r. istnieje możliwość zdawania matury z języka kaszubskiego. W 2012 r. do egzaminu maturalnego z języka kaszubskiego w Pomorskiem przystąpiło 41 osób. To rekordowa, jak dotąd, liczba uczniów, od kiedy wprowadzono możliwość zdawania matury z tego języka.
Język kaszubski – obok języka czeskiego, słowackiego, serbołużyckiego i polskiego - zaliczany jest do języków zachodniosłowiańskich. Przez lata naukowcy spierali się o mowę kaszubską. Część z nich była zdania, że jest to dialekt (gwara) języka polskiego; inni uważali, że kaszubszczyzna jest odrębnym językiem. To drugie ostatecznie przeważyło także i w formie prawnej - kaszubszczyźnie przyznano ustawowo status, jedynego w Polsce, języka regionalnego. Na alfabet kaszubski składają się 34 litery, ma więc kilka liter niewystępujących w alfabecie polskim.
Kaszubi są, obok Mazurów i Ślązaków, jedną z trzech żyjących obecnie w Polsce grup etnicznych o charakterze autochtonicznym.
W X-XI wieku sąsiadowali na zachodzie ze Słowianami Połabskimi, na południu z Polanami, a na wschodzie z Prusami. Przez wieki Kaszubi podlegali różnym wpływom, zwłaszcza niemieckim. Dziś zamieszkują obszar, znajdujący się głównie w granicach powiatów bytowskiego, chojnickiego, kartuskiego, kościerskiego, puckiego i wejherowskiego. Poza tym, są najliczniejszą grupą etniczną w powiatach: człuchowskim, gdańskim, lęborskim, słupskim oraz w Gdańsku, Sopocie i Gdyni. W tym ostatnim mieście, według najnowszych badań, mieszka ok. 70 tys. Kaszubów.
Nie jest jasne pochodzenie nazwy Kaszubi. Niektórzy językoznawcy wywodzą to słowo od nazw terenowych (np. mokradeł); inni twierdzą, że jest to nazwa etniczna, od której powstała nazwa terytorium.
Po raz pierwszy pojawiła się ona w 1238 r. w dokumencie papieża Grzegorza IX, w którym tytułował on księcia zachodniopomorskiego Barnima I - dux Slavorum et Cassubiae. Dla upamiętnienia tej daty organizowany jest co roku na Pomorzu Dzień Jedności Kaszubów. W średniowieczu określenie Kaszuby stosowano do ziem zachodniej części Pomorza, nie zaś do Pomorza Gdańskiego, obecnie zamieszkiwanego przez ludność kaszubską.
Zwyczajowo przyjęło się, że herbem Kaszubów jest czarny gryf w złotym polu - mityczne zwierzę przedstawiane jako twór z głową, szyją, szponami i skrzydłami orła oraz tułowiem, łapami i ogonem lwa.(PAP)
rop/ ula/
