Fotografia Tadeusza Kantora. Fragment ekspozycji muzeum w Wielopolu Skrzyńskim. Fot. PAP/J. Paszkowski
Wystawę prezentującą dorobek artystyczny Tadeusza Kantora obejrzą mieszkańcy Sao Paulo. Ekspozycja będzie pierwszą w Ameryce Południowej retrospektywą tego artysty, a zarazem największą prezentacją jego dorobku poza granicami Polski.
W tym roku przypada 100. rocznica urodzin Kantora.
Wystawa, w którą zaangażowane są: Culture.pl (Instytut Adama Mickiewicza), Muzeum Sztuki w Łodzi, krakowska Cricoteca oraz Servico Social do Comercio w Sao Paulo - najważniejsza instytucja o profilu kulturalnym, edukacyjnym i społecznym w Brazylii - czynna będzie od 18 sierpnia do 22 listopada tego roku.
Jak zaznaczył jeden z kuratorów ekspozycji, dyr. Muzeum Sztuki Jarosław Suchan, prezentacja w Sao Paulo ma pokazać interdyscyplinarny charakter sztuki Kantora. Zwrócił on uwagę, że Kantor nie jest postacią nieznaną w Brazylii, jednak do tej pory postrzegano go przede wszystkim jako twórcę teatralnego. Artyści i teatrolodzy wskazują Kantora jako artystę, którego przedstawienia wywarły istotny wpływ na rozwój teatru w Brazylii. Wystawa pod roboczym tytułem "Tadeusz Kantor. Maszyna" ma na celu pokazanie jego sztuki i osoby w szerszej perspektywie, jako malarza, happenera, scenografa i teoretyka sztuki.
"Dla sztuki polskiej Kantor jest tym, kim dla sztuki niemieckiej jest Joseph Beuys, a dla amerykańskiej Andy Warhol. Twórca zupełnie osobnej wizji teatru, aktywny uczestnik neoawangardowych rewolucji, oryginalny teoretyk, innowator głęboko osadzony w tradycji, malarz antymalarski, happener-heretyk, ironiczny konceptualista, animator artystycznego życia w powojennej Polsce. O jego wielkości decyduje nie tyle jego twórczość, ile on sam pojęty jako całość: jego sztuka, jego teoria i jego życie" – podsumowuje Suchan.
"Twórczość Kantora na polu teatru ściśle wiąże się z innymi obszarami jego artystycznych poszukiwań. Ważne znaczenie dla formowania się jego teatru miały doświadczenia wyniesione ze sztuk wizualnych" – wyjaśnia Suchan.
Jak informuje PAP muzeum, ekspozycja zbudowana będzie w sposób problemowy, a nie chronologiczny. Na ponad 1800 m kw. powierzchni ekspozycyjnej zaprezentowane zostaną prace plastyczne, scenografie, dokumenty, a także mało znane prace filmowe. Absolwenci łódzkiej Szkoły Filmowej – reżyser Mieczysław Waśkowski i operator Adam Nurzyński – zrealizowali we współpracy z Kantorem "Uwaga! Malarstwo" oraz "Somnambulicy". Obie produkcje inspirowane są malarstwem Kantora i stanowią próbę przeniesienia na taśmę filmową sztuki informel.
"Dla sztuki polskiej jest on tym, kim dla sztuki niemieckiej jest Joseph Beuys, a dla amerykańskiej Andy Warhol. Twórca zupełnie osobnej wizji teatru, aktywny uczestnik neoawangardowych rewolucji, oryginalny teoretyk, innowator głęboko osadzony w tradycji, malarz antymalarski, happener-heretyk, ironiczny konceptualista, animator artystycznego życia w powojennej Polsce. O jego wielkości decyduje nie tyle jego twórczość, ile on sam pojęty jako całość: jego sztuka, jego teoria i jego życie" – podsumowuje Suchan.
Muzeum przypomina, że rok 2015 został ogłoszony przez UNESCO rokiem Tadeusza Kantora, a 6 kwietnia przypada 100. rocznica jego urodzin. Wystawa w Sao Paulo ma być ważnym punktem obchodów tej rocznicy.
Tadeusz Kantor urodził się w 1915 r. w Wielopolu Skrzyńskim (obecnie woj. podkarpackie). Zmarł 8 grudnia 1990 r. w Krakowie. Założyciel słynnego na całym świecie Teatru Cricot 2 był reżyserem, malarzem, scenografem, aktorem we własnych przedstawieniach i wykładowcą krakowskiej ASP.
Kantor kształcił się na ASP w Krakowie pod okiem wybitnego scenografa międzywojnia Karola Frycza. Jako artysta odegrał wiele ról - tuż po II wojnie światowej współtworzył Grupę Młodych Plastyków (1945), a następnie, w okresie odwilży, przyczynił się do reaktywowania przedwojennej Grupy Krakowskiej (1957).
Z jego inicjatywy powstała również krakowska Galeria Krzysztofory, jedna z pierwszych powojennych galerii prezentujących sztukę aktualną. Był też zaangażowany w organizację I Wystawy Sztuki Nowoczesnej (Kraków 1948).
Kantor przez niemal całe życie próbował łączyć różne rodzaje aktywności: animatora życia artystycznego, malarza i jednego z pierwszych w Polsce twórców happeningów. Przede wszystkim jednak był człowiekiem teatru: autorem, reżyserem, scenografem, aktorem. Już podczas okupacji stworzył w Krakowie tajny Teatr Niezależny, w którym wystawiał repertuar narodowy - "Balladynę" Słowackiego i "Powrót Odysa" Wyspiańskiego.
Jego kontynuację stanowił powstały w 1955 r. Teatr Cricot 2, nawiązujący do tradycji przedwojennego awangardowego teatru plastyków Cricot, założonego przez malarza Józefa Jaremę.
Wczesne spektakle Kantora były inspirowane głównie tekstami Witkacego (m.in. "Wariat i zakonnica" - 1963, "Nadobnisie i koczkodany" - 1972). Światowe uznanie zyskały jednak przede wszystkim późniejsze realizacje, tworzone częściowo pod wpływem prozy Brunona Schulza, a zarazem – co stanowiło o ich klimacie – odwołujące się do biografii autora, jego własnych wspomnień: "Umarła klasa" (1975), "Wielopole, Wielopole"(1980), "Niech sczezną artyści" (1985), "Nigdy tu już nie powrócę" (1988) oraz wystawione pośmiertnie "Dziś są moje urodziny".(PAP)
jaw/ dym/
