Oryginały i kopie dokumentów oraz świadectwa pamięci o unii polsko-litewskiej można zobaczyć na otwartej w sobotę wystawie w Zamościu (Lubelskie). Ekspozycja w Muzeum Zamojskim towarzyszy obchodom 600-lecia unii w Horodle.
Wystawę “Od Horodła do Horodła. Unia horodelska: dzieje i pamięć (1413-2013)” przygotowana została przez Muzeum Zamojskie w Zamościu i Muzeum Historii Polski w Warszawie. Patronat nad nią objął prezydent Bronisław Komorowski.
“Unia horodelska jest ważnym momentem w historii. To jest moment umocnienia związku Polski z Litwą. To też jest moment, do którego potem przez stulecia, a zwłaszcza w XIX wieku, Polacy się często odwoływali, jako do tego ważnego punktu pamięci o jedności narodów. Pamięć o Unii jest ważna i inspirująca również dla nas” - powiedział dyrektor Muzeum Historii Polski Robert Kostro.
W Muzeum Zamojskim eksponowane są XVI-wieczne pergaminowe dokumenty: potwierdzenie przez Zygmunta Starego unii horodelskiej z 1529 r., oryginał unii mielnickiej z 1501 r. oraz dokument Zygmunta Augusta potwierdzający unię lubelską z 1569 r. Można też zobaczyć kopie wszystkich unii polsko-litewskich aż do Konstytucji 3 Maja. Na specjalnych planszach wypisano informacje o historii i idei poszczególnych unii, a także charakterystykę szlachty dawnej Rzeczypospolitej.
Oprócz dokumentów na wystawie wyeksponowano dawne ryciny Wilna, Grodna, Krakowa, Warszawy, Horodła i innych miast Rzeczypospolitej i Litwy. Można tez zobaczyć broń i monety z XIV i XV wieku. Przygotowano też multimedialną prezentację m.in. rusko-bizantyjskich malowideł znajdujących się w kaplicy Św. Trójcy w zamku w Lublinie, które powstały w tym samym okresie, gdy podpisywana była unia w Horodle.
Drugim nurtem wystawy są świadectwa związane z XIX i XX-wiecznymi wysiłkami zmierzającymi do pielęgnowania pamięci o unii polsko-litewskiej. Jednym z ważniejszych wydarzeń wyeksponowanych na wystawie jest zjazd horodelski w 1861 r. w 448. rocznicę unii horodelskiej. Odbyła się wtedy manifestacja patriotyczna z udziałem kilku tysięcy osób, która miała ukazać unię jako związek trzech narodów. Manifestacja miała miejsce po obu stronach Bugu, który wtedy stanowił granicę i władze nie zezwoliły na przekroczenie go. Ludzie przybyli z zachodu zgromadzili się w Horodle, a przybyli ze wschodu - w Uściługu po drugiej stronie rzeki.
Na wystawie będzie można zapoznać się z fragmentami aktu odnowienia unii uchwalonego w 1861 r. i zobaczyć patriotyczną pocztówkę z przełomu XIX i XX wieku przedstawiającą połączone herby Królestwa Polskiego, Wielkiego Księstwa Litewskiego i Księstwa Ruskiego. Są też fotografie kopca usypanego w Horodle w 1924 r. i krzyża, który został tam umieszczony oraz publikacje książkowe i pisma wydawane w rocznice unii, m.in poemat Marii Konopnickiej "Przez głębię" poświęcony zjazdowi horodelskiemu w 1861 r.
Wystawie w Zamościu towarzyszyła konferencja naukowa pt. “Unia w Horodle na tle stosunków polsko-litewskich od Krewa do Zaręczenia Wzajemnego Obojga Narodów”. Podczas dwudniowych obrad, w piątek i sobotę, o różnych aspektach polsko-litewskich porozumień będą mówili naukowcy z Polski, Litwy, Białorusi, Ukrainy, Rosji, Niemiec i Wielkiej Brytanii.
Wystawa będzie czynna w Zamościu do 30 listopada.
Unia zawarta w Horodle 2 października 1413 r. zapoczątkowała ściślejszy związek państwowy Polski i Wielkiego Księstwa Litewskiego. Wprowadziła wspólne sejmy i zjazdy polsko-litewskie dla rozstrzygania wspólnych spraw. Unia wprowadziła też instytucję odrębnego Wielkiego Księcia na Litwie wybieranego przez króla Królestwa Polskiego za radą i wiedzą bojarów litewskich oraz panów polskich. Wybór króla Rzeczypospolitej Korona miała uzgadniać w porozumieniu z Litwą. Sojusz w Horodle nadał 47 rodom litewskim polskie herby szlacheckie, a katolickim bojarom litewskim przywileje szlacheckie, jakimi cieszyła się polska szlachta.(PAP)
ren/ kop/ jra/
