Wojciech fanfor 3 WYMIARY Retrospektywa
Retrospektywną wystawę rzeźb, instalacji i obiektów przestrzennych pt. „Trzy wymiary” zmarłego pod koniec października Wojciecha Fangora, zaliczanego do grona najwybitniejszych polskich artystów XX w., będzie można od soboty oglądać w Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku.
Wojciech Fangor (1922-2015) w trakcie swojej kariery tworzył w różnych dziedzinach sztuki, od malarstwa, grafiki, poprzez architekturę, rzeźbę, po scenografie i instalacje.
Pomysł zorganizowania w Orońsku retrospektywnej wystawy jego prac zrodził się kilka lat temu. Poprzednia wystawa Fangora odbyła się w tym miejscu w 2005 r.
Sam artysta – jak powiedział PAP kurator wystawy Stefan Szydłowski – popierał ideę retrospektywnego przeglądu prac i pomagał w przygotowaniu tegorocznej wystawy w Orońsku.
Według Szydłowskiego, zamysłem Fangora było stworzenie wystawy, która nie tylko ukazywałaby jego drogę twórczą, ale także prezentowałaby wcześniejsze realizacje w nowym świetle, dającym publiczności pole do nowej interpretacji jego dzieł.
„Wszyscy, którzy śledzą twórczość Fangora, odnajdą tu wiele prac, które były już pokazywane, ale zupełnie inaczej, w innych kontekstach” – podkreślił kurator. Dodał, że artysta zaakceptował m.in. dobór dzieł na ekspozycję i ich rozmieszczenie w przestrzeni wystawienniczej.
Na wystawie w Orońsku można zobaczyć m.in. pierwszy polski environment, instalację „Studium przestrzeni” stworzoną przez Fangora razem ze Stanisławem Zamecznikiem, pokazaną w Salonie Nowej Kultury w Warszawie w 1958 roku. Eksponowane na sztalugach obrazy miały tworzyć otwartą strukturę ekspozycji. Dzięki niej światło nie "grało" tylko na obrazach, lecz również w przestrzeni. Prezentację oraz prace z lat 1957-1973 artysta nazwał "pozytywną przestrzenią iluzyjną".
W Orońsku prezentowana jest także instalacja „Kolor przestrzeni” z 1959 r. oraz prace z cyklu „Malarstwo na powierzchniach krzywych”, przygotowane na wystawę w Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski w 2003 r. Są też m.in. projekty graficzne, stworzone dla warszawskiego metra oraz cykl „Sygnatury, z których jeden przykład znajduje się w parku rzeźby w Orońsku”.
Będzie można zobaczyć również jedne z pierwszych i ostatnie prace Fangora. Będą to m.in. powstałe w 1948 r. rzeźby: „Głowa bolesna” i „Księżyc”, pokazane rok później na debiutanckiej wystawie w Klubie Młodych Artystów i Naukowców w Warszawie.
W Orońsku wyeksponowana zostanie także ostatnia praca Fangora - „Gracja”, strukturalnie nawiązująca do rzeźb „Giganty” realizowanych w 1980 r. w Ameryce. „To przykład szczególnej dla Fangora tendencji do niwelacji różnic między gatunkami sztuki. Ta rzeźba jest jednocześnie wspaniałym malarstwem i fantastyczną formą przestrzenną” - podkreślił Szydłowski. Wystawa czynna będzie do 6 stycznia 2016 r.
Wojciech Fangor urodził się w 1922 r. w Warszawie. W 1946 r. otrzymał zaocznie dyplom Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie.
Malarz początkowo interesował się kubizmem. W czasach stalinizmu zaczął tworzyć prace zgodne z doktryną socrealizmu. W 1951 r. namalował obraz "Matka Koreanka", jedno z kanonicznych dzieł malarstwa socrealistycznego. Za tę oraz inną pracę - obraz "Lenin w Poroninie" - zdobył drugą nagrodę na 2. Ogólnopolskiej Wystawie Plastyki w Warszawie w 1951 r.
Po śmierci Stalina Fangor zrezygnował z socrealistycznej konwencji. W latach 1953-61 pracował w Zakładach Artystyczno-Badawczych warszawskiej ASP. Ta awangardowa pracownia, działająca w ramach Wydziału Architektury Wnętrz, opracowywała w okresie realizmu socjalistycznego nowatorskie projekty architektoniczne, wnętrzarskie i wzornictwa przemysłowego. Fangor pracował m.in. nad zespołem sportowym "Warszawianka" i wnętrzami dworca Warszawa-Śródmieście.
Jako autor ponad 100 plakatów współtworzył polską szkołę plakatu, która w latach 60. zdobyła międzynarodowy rozgłos.
W 1958 r. w Salonie Nowej Kultury w Warszawie zaprezentował słynną wystawę "Studium przestrzeni”. W 1961 r. Fangor wyjechał z Polski do Berlina Zachodniego, potem do Anglii. W 1966 r. zamieszkał w USA.
W 1965 r. jego iluzjonistyczne obrazy trafiły na wystawę "The Responsive Eye" ("Reagujące oko") w Museum of Modern Art w Nowym Jorku. Ekspozycja stanowiła manifest opt-artu, awangardowego kierunku w sztuce oddziaływującej na wzrok widza za pomocą złudzeń optycznych i efektów świetlnych.
W 1970 r. dzieła Fangora, jako jedynego polskiego artysty w historii, zostały pokazane na monograficznej wystawie w Muzeum Solomona Guggenheima w Nowym Jorku.
W latach 70. artysta powrócił do przedstawień figuratywnych. Namalował m.in. serię "obrazów telewizyjnych". Podstawę tych kompozycji stanowiła siatka pikseli ekranu telewizora. Potem tworzył m.in. "portrety mebli", na których przedstawienia m.in. krzeseł zestawione są z prawdziwymi meblami. W ostatnich latach Fangora ponownie zainspirowała twórczość Pabla Picassa. Wykonał też portrety wodzów indiańskich oraz ekspresyjne totemiczne malowidła.
W 1999 r. Fangor wrócił do Polski, zamieszkał we wsi Błędów k. Warszawy. W 2007 roku opracował projekt końcowego wystroju 7 stacji II linii warszawskiego metra. W 2012 r. w Muzeum Narodowym w Krakowie zorganizowano retrospektywną wystawę pt. "Przestrzeń, jako gra", na której zgromadzono blisko 200 prac artysty.
Artysta zmarł 25 października tego roku w Warszawie. 3 listopada został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.
Fangor został laureatem Nagrody im. Jana Cybisa za rok 2014, którą przyznano artyście za całokształt twórczości malarskiej. Integralną częścią nagrody jest wystawa, której otwarcie odbędzie się 5 listopada w Galerii DAP w Domu Artysty Plastyka w Warszawie.(PAP)
ilp/ mhr/
