W Muzeum Poczty Polskiej w Gdańsku przygotowano wystawę, która ma pokazać codzienne życie Polaków, w tym pocztowców w Wolnym Mieście Gdańsk. Będzie to uzupełnienie dla dotychczasowej ekspozycji istniejącej w placówce, a prezentującej obronę poczty 1 września 1939 r.
„Chcemy – na przykładzie pocztowców, którzy są reprezentatywną grupą dla Polaków mieszkających w Gdańsku przed 1939 r. - pokazać, jak wyglądało ich codzienne życie w tamtym czasie w mieście. Przede wszystkim, jakie mieli hobby, czym zajmowali się po pracy” – powiedziała PAP kierownik Muzeum Poczty Polskiej Ewa Malinowska.
Dodała, że bardzo wielu ówczesnych Polaków – zarówno pocztowców, jak i kolejarzy czy pracowników portu, po pracy, brała udział w różnego rodzaju zajęciach np. kulturalnych czy sportowych. „W mieście działało bardzo dużo różnego rodzaju organizacji. Istniały m.in. Towarzystwa Śpiewacze, Towarzystwo Czytelni Ludowych, Towarzystwo Przyjaciół Nauki i Sztuki, Związek Harcerstwa Polskiego, Towarzystwo Sportowe „Sokół” czy Klub Sportowy „Gedania” – powiedziała Malinowska.
Życie Polaków skupione było wówczas także wokół polskich placówek oświatowych, w tym Polskiego Gimnazjum, Polskiej Szkoły Handlowej, czy Konserwatorium Muzycznego. W mieście działały też dwie polskie parafie: przy kościele pod wezwaniem Chrystusa Króla oraz pod wezwaniem św. Stanisława Biskupa. Także wokół tych świątyń koncentrowało się polskie życie społeczne.
Na wystawie znajdą się m.in. przedwojenne narty i rakiety tenisowe, różnego rodzaju trofea sportowe, dyplomy zw. z uczestnictwem w zajęciach muzycznych itp., świadectwa szkolne i części stroju uczniów polskich ówczesnych szkół, talerz z hotelu, w którym spotykali się Polacy w tamtym czasie czy kobiecy strój z czasów międzywojennych.
Można też będzie posłuchać nagrań Jana Kiepury, który kilkakrotnie – w tym w sierpniu 1939 r., występował w Gdańsku, a także nagrania jednego z felietonów, jakie ukazywały się w polskiej prasie, a zapisane zostały w tzw. plattdeutsch czyli specyficznej odmianie języka niemieckiego.
„Wystawa ma udowodnić, że sama obrona Poczty Polskiej w Gdańsku i generalnie postawa gdańskich Polaków w 1939 r. jest kontynuacją patriotycznej i społecznej działalności przed wybuchem wojny” – powiedziała PAP Malinowska.
Wystawa zostanie otwarta w piątek i na razie będzie to ekspozycja czasowa. Pracownicy Muzeum liczą jednak, że ekspozycja zachęci gdańszczan – zwłaszcza tych ze starszego pokolenia, do udostępnienia placówce kolejnych pamiątek związanych z codziennym życiem przedwojennych polskich mieszkańców miasta. Nowe eksponaty wraz z tymi już zgromadzonymi przez placówkę pozwoliłyby w przyszłości stworzyć stałą ekspozycję, która byłaby uzupełnieniem dla wystawy prezentującej obronę Poczty Polskie w Gdańsku we wrześniu 1939 r.
Wystawa powstała dzięki dofinansowaniu ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Po powołaniu (na mocy traktatu wersalskiego) 15 listopada 1920 roku Wolnego Miasta Gdańsk, władzę i kompetencje podzielono w nim pomiędzy II Rzeczpospolitą a Niemcami. Polska otrzymała m.in. przywilej posiadania własnej służby pocztowej. Poczta Polska w Wolnym Mieście Gdańsku posiadała status placówki rządowej, a urzędy pocztowe miały charakter jednostek eksterytorialnych.
1 września 1939 r. o godz. 4.45, równocześnie z rozpoczęciem ostrzału polskiej składnicy wojskowej na Westerplatte przez pancernik Schleswig-Holstein, rozpoczął się niemiecki atak na Pocztę Polską w Gdańsku. Polscy pocztowcy odpierali natarcie wroga przez czternaście godzin. Budynek był ostrzeliwany m.in. przez artylerię.
Aby zmusić obrońców do kapitulacji, hitlerowcy podpalili pocztę. Kilku pocztowcom udało się uciec z budynku. Reszta została aresztowana, a ranni trafili do szpitala. 38 Polaków trafiło pod sąd polowy, oskarżeni o działania partyzanckie zostali skazani na karę śmierci. Wyrok wykonano 5 października 1939 r., ciała pochowano na terenie gdańskiej Zaspy. (PAP)
aks/ ls/
