Źródło: polona.pl
Przed zbliżającą się 210. rocznicę powstania pierwszej polskiej uczelni technicznej – Szkoły Akademiczno-Górniczej w Kielcach – Politechnika Świętokrzyska przygotowuje się do powołania nowego instytutu. Jego zadaniem będzie badanie i popularyzacja dziedzictwa przemysłowego regionu.
Kielce, uznawane za miejsce narodzin polskiego szkolnictwa technicznego, szykują się do uczczenia rocznicy – 210 lat od utworzenia Szkoły Akademiczno-Górniczej, pierwszej uczelni technicznej na ziemiach polskich. Z tej okazji Politechnika Świętokrzyska zainicjowała projekt powołania nowej jednostki badawczo-rozwojowej – instytutu poświęconego historii, ochronie i promocji dziedzictwa Staropolskiego Okręgu Przemysłowego.
Rektor Politechniki Świętokrzyskiej, prof. Zbigniew Koruba, przypomniał, że to właśnie w Kielcach z inicjatywy Stanisława Staszica w 1816 roku powstała pierwsza polska szkoła wyższa kształcąca inżynierów. – Szkoła Akademiczno-Górnicza była bez wątpienia jednym z kamieni milowych w rozwoju nauk technicznych w Polsce – podkreślił. Uczelnia, formalnie powołana decyzją namiestnika Królestwa Polskiego generała Józefa Zajączka, miała odbudować krajowe górnictwo i przemysł hutniczy, a jej siedziba mieściła się w Pałacu Biskupów Krakowskich w Kielcach.
Szkoła funkcjonowała zaledwie dziesięć lat, lecz – jak przypomniał prof. Koruba – to właśnie jej dziedzictwo dało początek późniejszym uczelniom technicznym w Warszawie i Krakowie.
Nowy instytut ma nawiązywać do tej tradycji, a jednocześnie służyć nauce i popularyzacji historii przemysłowej regionu. Jego celem będzie opracowanie kompleksowej inwentaryzacji zabytków techniki i infrastruktury przemysłowej dawnego Staropolskiego Okręgu Przemysłowego – obszaru, który był najstarszym i do końca XIX wielu największym na ziemiach polskich rejonem górniczo-hutniczym i metalurgicznym.
Stanisław Staszic (1755-1826)
Regionalista dr Cezary Jastrzębski, zwrócił uwagę, że region wciąż nie wykorzystuje swojego potencjału w zakresie turystyki przemysłowej i edukacji technicznej. – W innych krajach potrafiono stworzyć spójne koncepcje i wpisać swoje dziedzictwo w europejskie sieci, podczas gdy my wciąż działamy zbyt lokalnie – zauważył.
Historyk podkreślił, że powstanie instytutu powinno być elementem szerszego programu integrującego naukowców, muzealników, samorządowców i lokalne społeczności. Według niego potrzebne jest środowisko, które wspólnie będzie myśleć o dziedzictwie i promocji regionu, a nie tylko realizować punktowe inicjatywy.
Planowana jednostka ma pełnić funkcję centrum badawczo-edukacyjnego, które nie tylko dokumentuje, ale także popularyzuje wiedzę o przemyśle i technice w sposób nowoczesny. Eksperci zwracają uwagę, że współczesny odbiorca wymaga nowych form przekazu – od interaktywnych ekspozycji po edukację w mediach cyfrowych.
Projekt ma obejmować trzy główne obszary działań. Pierwszym z nich jest inwentaryzacja i badania podstawowe – czyli dokładne zbadanie, opisanie i ochrona materialnych śladów przemysłowej przeszłości regionu. Drugim – organizacja środowiska naukowego i społecznego, skupiającego specjalistów i instytucje zajmujące się dziedzictwem technicznym. Trzeci obszar to promocja i edukacja, mające budować świadomość mieszkańców i tworzyć podstawy nowoczesnej tożsamości regionalnej.
Rektor Politechniki Świętokrzyskiej zwrócił uwagę, że uczelnia jako naturalny kontynuator tradycji Szkoły Akademiczno-Górniczej chce połączyć historyczne dziedzictwo z nowoczesnością. – Politechnika jest dziś kuźnią kadr dla regionu, dysponując nowoczesną infrastrukturą laboratoryjną na poziomie europejskim – podkreślił. Przypomniał, że uczelnia rozwija kierunki o znaczeniu strategicznym, takie jak inżynieria danych czy sztuczna inteligencja, co pozwala łączyć tradycję z przyszłością.
Zdaniem Jastrzębskiego badania nad historią techniki powinny obejmować nie tylko przemysł ciężki, ale też architekturę przemysłową, urbanistykę i społeczne aspekty rozwoju regionu. Wskazał również, że Staropolski Okręg Przemysłowy można promować w oparciu o turystykę poznawczą, która łączy edukację z doświadczeniem.
Szkoła Akademiczno-Górnicza w Kielcach powstała 20 lutego 1816 roku z inicjatywy Stanisława Staszica. Mieściła się w północnym skrzydle pałacu Biskupów Krakowskich. Inicjatorami powołania instytutu są rektor Politechniki Świętokrzyskiej prof. Zbigniew Koruba oraz radny sejmiku województwa świętokrzyskiego Jerzy Materek. (PAP)
wdz/ agt/
