Wystawa „My, Żydzi z Warszawy”
Które polskie wyrazy pochodzą z jidysz, co znajduje się w futrynie domu żydowskiego i kto może zostać rabinem, to tylko niektóre z ciekawostek dotyczących życia stołecznej społeczności Gminy Żydowskiej, które znalazły się na wystawie przed Synagogą Nożyków.
"Celem wystawy jest przede wszystkim przybliżenie czym jest Gmina Żydowska w Warszawie. Chcemy opowiedzieć jacy jesteśmy, jakie działania inicjujemy, kogo zrzeszamy, bo dla wielu osób sama Gmina i jej działanie jest dość tajemnicze. Gmina zajmuje się projektami i działalnością skierowaną do konkretnej społeczności, ale nie tylko, bo inicjuje wiele wydarzeń o charakterze publicznym np. koncerty czy festiwale. Wystawa ma nas pokazać niejako od wewnątrz, zachęcić do odwiedzania naszej gminy i poznania jej" - powiedziała PAP przewodnicząca zarządu Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Warszawie Anna Chipczyńska.
Gmina Żydowska liczy obecnie ponad 600 dorosłych członków, jednak jak podkreśla Chipczyńska, liczba ta co roku wzrasta. Organizacja zrzesza osoby w różnym wieku, a przynależność warunkuje posiadanie przynajmniej jednego z dziadków, który był Żydem. Gmina obejmuje zasięgiem sporą część kraju: oprócz mieszkańców Warszawy i Lublina należą do niej również osoby z Białegostoku i Bydgoszczy.
Wystawa na kilkunastu planszach przybliża życie codzienne Gminy oraz momenty uroczyste związane głównie ze świętami religijnymi i rodzinnymi. Ośrodkiem żydowskiego życia religijnego jest synagoga. W przedwojennej Warszawie było ich ponad 440, dziś działają dwie - ortodoksyjna i zrzeszająca nurt określany jako postępowy.
Wystawa na kilkunastu planszach przybliża życie codzienne Gminy oraz momenty uroczyste związane głównie ze świętami religijnymi i rodzinnymi. Ośrodkiem żydowskiego życia religijnego jest synagoga. W przedwojennej Warszawie było ich ponad 440, dziś działają dwie - ortodoksyjna i zrzeszająca nurt określany jako postępowy. Centralnym miejscem synagogi jest bima, czyli podwyższenie, na którym prowadzi się modlitwę i czyta Torę, czyli najważniejszy tekst objawiony judaizmu. Mężczyźni odwiedzający synagogę muszą zakładać specjalną małą czapeczkę - kipę, w Polsce określaną mycką lub jarmułką.
Zgodnie z judaizmem najważniejszą sferą życia jest rodzina i to z nią są związane ważne wydarzenia przedstawiane na ekspozycji. Niektóre dotyczą tylko mężczyzn, jak obrzezanie, któremu są poddawani chłopcy zwyczajowo osiem dni po urodzeniu. Dziewczęta w wieku 12 lat i 13-letni chłopcy biorą udział w obrzędzie bat micwy i bar micwy, który oznacza przejście z okresu dzieciństwa do dorosłości.
Ciekawe obrzędy towarzyszą tradycyjnemu żydowskiemu ślubowi. Ceremonia odbywa się pod specjalnym baldachimem - chupą. Zanim panna młoda pod nią wejdzie okrąża chupę siedem razy, co symbolizuje więzi miłości i wierności, jakie będą łączyć małżonków. W futrynie drzwi w żydowskim domu powinna znajdować się mezuza, niewielkie pudełeczko z metalu, drewna lub szkła, w którym umieszczono zwitek pergaminu z dwoma fragmentami Pięcioksięgu. Potrawy spożywane przez Żydów muszą być koszerne, co oznacza m.in. zaraz spożywania wieprzowiny i owoców morza oraz łączenia potraw mięsnych i mlecznych.
Odpowiedzialny za kwestie religijne w społeczności żydowskiej jest rabin, administrujący organizacją świąt i nabożeństw, znawca prawa żydowskiego i nie tylko duchowy doradca. By nim zostać należy ukończyć nawet kilkunastoletnie studia w wyższej szkole talmudycznej - jesziwie i zdobyć specjalny dyplom tzw. smichę.
Wystawa przybliża także miejsca w stolicy związane z życiem żydowskim jak ul. Próżna, Muzeum Historii Żydów Polskich czy Teatr Żydowski. Opowiada też o mało znanych ciekawostkach np. pochodzeniu z jidysz niektórych polskich słów takich jak ciuch oznaczający poszewkę na kołdrę, plajta w dosłownym tłumaczeniu ucieczka i siksa w jidysz młoda, atrakcyjna kobieta nie będąca Żydówką.
"Poprzez tę wystawę pragniemy pokazać, że nasza gmina to przede wszystkim ludzie. Na fotografiach można zobaczyć uroczystości, obchody świąt i ważnych wydarzeń związanych z żydowską tożsamością - zarówno w synagodze, jak i spotkań czy pikników. Chcemy także pokazać jak judaizm jest różnorodny, że bycie Żydem jest zróżnicowane, zależy od indywidualnych historii, a każde pokolenia ma własną narrację. Pragniemy również pokazać, że w Warszawie nadal istnieje to życie żydowskie i prężnie się rozwija" - podsumowała przewodnicząca zarządu Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Warszawie. (PAP)
akn/ drag/
