Proces oficerów Oddziału II Sztabu Generalnego WP

24 kwietnia 1953 r. Najwyższy Sąd Wojskowy rozpatrywał w ostatnim procesie grupowym sprawę trzech oficerów Oddziału II Sztabu Generalnego WP. Składowi sędziowskiemu przewodniczył ppłk Juliusz Krupski. Oskarżał kpt. Stanisław Banaszek. Na ławie oskarżonych zasiedli ppłk Tomasz Kostuch, mjr Benno Zerbst i ppłk Leopold Dobrowolski.

Ppłk Tomasz Kostuch był absolwentem Szkoły Podchorążych Broni Pancernej, a mjr Benno Zerbst ukończył Szkołę Podchorążych Artylerii w Toruniu.

Obaj po kampanii wrześniowej przedostali się do Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie.
Pierwszy z nich był „cichociemnym”, żołnierzem Powstania Warszawskiego. Drugi walczył pod Monte Cassino. Po zakończeniu działań wojennych wrócili do Polski i skierowani zostali do pracy w Oddziale II Sztabu Generalnego WP.

Trzeci z oskarżonych ppłk Leopold Dobrowolski w czasie okupacji przebywał w kraju. Do wojska zgłosił się jesienią 1944 r., a rok później ukończył Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie.

Wymienieni oficerowie aresztowani zostali pomiędzy październikiem a grudniem 1952 r.

Ppłk Kostuch pełnił wówczas funkcję kierownika sekcji w Biurze Wojskowym Ministerstwa Przemysłu i Handlu. Ppłk Dobrowolski był szefem Wydziału Rozpoznawczego jednego z wyższych związków taktycznych. Natomiast mjr Zerbst zajmował stanowisko starszego pomocnika kierownika sekcji Oddziału II Sztabu Generalnego WP.

Ppłk Kostucha zatrzymano 16 października 1952 r. Przesłuchiwany był przez kpt. Leopolda Sokołowskiego i dwóch innych oficerów śledczych po 16-18 godzin na dobę. Załamał się po konfrontacji z płk Marianem Jureckim, swoim przełożonym w Oddziale II, który oświadczył, że zwerbował go do konspiracyjnej organizacji działającej w wojsku.

Ppłk Dobrowolskiego, po aresztowaniu 11 listopada 1952 r. w Lublinie, przewieziono do aresztu GZI WP. Tam przez trzy doby w brutalny sposób przesłuchiwany był najpierw przez mjr Michała Sterna, a następnie przez wspomnianego już kpt. Leopolda Sokołowskiego i por. Antoniego Antolaka. Wycieńczony, z zaburzeniami układu krążenia, żołądka i równowagi, ppłk Dobrowolski pod groźbą natychmiastowego rozstrzelania zaczął, jak sam to później określił, „komponować zeznania”.

W wyniku stosowania podobnych metod w śledztwie wobec aresztowanego 1 grudnia 1952 r. mjr Zerbsta, on również przyznał się do zarzucanych mu czynów.

Wymienieni trzej oficerowie oskarżeni zostali o próbę obalenia przemocą ustroju państwa polskiego i działalność szpiegowską na rzecz zachodnich mocarstw.

Według nadzorującego śledztwo sowieckiego płk Antoniego Skulbaszewskiego, do nielegalnej organizacji działającej w wojsku ppłk Kostucha zwerbował jeszcze w Wielkiej Brytanii płk Marian Utnik. Natomiast mjr Zerbst do Polski przyjechać miał już jako agent brytyjskiego wywiadu. Zarówno mjr Zerbst, jak i ppłk Kostuch, mieli przekazywać szpiegowskie informacje swojemu przełożonemu w Oddziale II Sztabu Generalnego WP płk Marianowi Jureckiemu. Na jesieni 1947 r. do konspiracyjnej grupy przystąpić miał ppłk Leopold Dobrowolski.

W trakcie procesu wszyscy oskarżeni przyznali się do przestępstw, których nie popełnili.
Mjr Benno Zerbst skazany został na karę śmierci, ppłk Tomasz Kostuch na karę dożywotniego wiezienia, a ppłk Leopold Dobrowolski na karę 15 lat więzienia.

16 maja 1953 r. skargi rewizyjne skazanych zostały odrzucone przez Zgromadzenie Sędziów Najwyższego Sądu Wojskowego.

W przypadku mjr Zerbsta Rada Państwa nie skorzystała z prawa łaski. Wyrok wykonany został 21 sierpnia 1953 r.

Pozostałym dwóm skazanym 22 lutego 1955 r. udzielono przerwy w odbywaniu kary „ze względów społecznych”.

7 maja 1956 r. postępowanie karne wobec nich zostało umorzone z braku dowodów winy. (PAP)

mjs