Projekcja dokumentu "Świetlik. Spółdzielnia Usług Wysokościowych", w reżyserii Jacka Knoppa, odbyła się w niedzielę wieczorem w kinie "Neptun" w Gdańsku. W premierze filmu uczestniczył m.in. premier Donald Tusk, który pracował w tytułowej firmie.
"To bardzo ważna karta w moim życiu. Wielka przygoda, choć trudna i surowa. Sześć lat intensywnej pracy, bardzo różnej od wykształcenia, czasami ekstremalnej. +Świetlik+ to kapitalni ludzie, mieliśmy szczęście razem pracować i tworzyć taką wspólnotę - ona była i solidarnościowa, bo prawie wszyscy bez wyjątku zajmowali się knuciem przeciwko komunistycznej władzy" - powiedział dziennikarzom szef rządu, który przyszedł do kina wraz z małżonką.
Tusk dodał, że środowisko "Świetlika" nie było tylko skupione na pracy i zarabianiu pieniędzy.
"To była grupa bardzo solidarna wewnętrznie: potrafiliśmy i wspinać się po tych kominach, wypić i zagrać w piłkę. To wielka historia bardzo fajnych ludzi, choćby Romana Rojka późniejszego współtwórcy firmy Atlas i naszego prezesa Macieja Płażyńskiego, który dla tej wspólnoty świetlikowej był też legendą i za życia, bo on to dźwigał na swoich plecach" - dodał.
W dyskusji po filmie, którą prowadził powołany niedawno dyrektor artystyczny Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych Michał Chaciński, reżyser Jacek Knopp powiedział m.in., że historia "Świetlika" jest jak rodem z hollywodzkiego scenariusza.
"To jak realizacja tego hasła +od pucybuta do milionera+, ale w tym przypadku nie w sensie ekonomicznym, lecz ideowym i etycznym. W +Świetliku+ była i solidarność i empatia - wartości najważniejsze w naszym życiu i dlatego warto było zrobić ten film" - wyjaśnił reżyser.
Wspomniał, że kiedy 10 kwietnia 2010 r. w katastrofie samolotu pod Smoleńskiem zginął Maciej Płażyński jeden z głównym bohaterów filmu, prace nad dokumentem były akurat w trakcie jego montażu.
"To był dla mnie bardzo trudny dzień. Maciejowi Płażyńskiemu bardzo zależało na tym filmie. Przerwaliśmy na tydzień montaż. Potem pojechaliśmy do Gdańska na jego pogrzeb. Nie mogłem już sobie wyobrazić innej puenty tego filmu jak właśnie to ostatnie pożegnanie" - wyznał twórca dokumentu.
Jeden z uczestników dyskusji po filmie, członek spółdzielni "Świetlik" Marek Kotlarz powiedział, że sukces tej firmy nie polegał tylko na zwykłej pracy. "Nam się udało, bo mieliśmy wolę zrobienia czegoś więcej. Do spółdzielni szło się nie tylko, żeby wziąć narzędzia, ale też i po to, żeby porozmawiać" - zaznaczył.
"Wymyśliliśmy w tamtych czasach najskuteczniejszą działalność antykomunistyczną, czyli przedsiębiorczość. Chcieliśmy być wolni, to była jak romantyczna legenda" - dodał inny członek spółdzielni Tomasz Chodnikiewicz.
W ponad 50-minutowym dokumencie swoją historię związaną ze "Świetlikiem" wspomina kilkanaście osób m.in. założyciel i prezes spółdzielni Maciej Płażyński, Donald Tusk, Jerzy Borowczak, Jerzy Hall, Andrzej Kowalczys i Mariusz Wilk.
Spółdzielnia Pracy "Świetlik" powołana została w czerwcu 1983 r. przez grupę absolwentów i studentów Uniwersytetu Gdańskiego, działaczy Niezależnego Zrzeszenia Studentów. Sprzeciwiając się istniejącemu porządkowi PRL-u i stanowi wojennemu, nie widzieli dla siebie możliwości funkcjonowania w państwowych zakładach pracy i podjęli próbę samodzielnej działalności gospodarczej.
Ideą powołania "Świetlika" była wykonywanie prac remontowych na wysokości przez samych założycieli we własnej firmie. Wkrótce jednak spółdzielnia zatrudniać zaczęła osoby prześladowane i pozbawione pracy oraz prowadzące działalność opozycyjną. Zatrudnionych na etacie było ponad 200 osób, a pracujących dorywczo tysiąc.
Z wypracowanych pieniędzy wspomagano wiele inicjatyw politycznych, m.in. wydawanie czasopism takich jak "Polityka Polska" czy "Przegląd Polityczny. W 1988 r. członkowie spółdzielni wsparli aktywnie strajki w gdańskich stoczniach i porcie oraz redagowali, drukowali i rozprowadzali strajkową gazetkę "Rozwaga i Solidarność".
Jacek Knopp (urodzony 13 lipca 1964 r. w Bytomiu) jest operatorem filmowym i reżyserem filmów dokumentalnych. Ukończył Wydział Radia i Telewizji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Jako autor zdjęć ma na swoim koncie kilkadziesiąt filmów (głównie dokumentów), a także przedstawień teatralnych. Jako reżyser jest m.in. twórcą dokumentalnego cyklu "W stronę świata" (2007).
Producentem filmu "Świetlik. Spółdzielnia Usług Wysokościowych" jest Eureka Media we współpracy z Europejskim Centrum Solidarności. (PAP)
Robert Pietrzak
rop/ ls/
