Kościół farny w Nowogródku - historia
Barokowy kościół farny pw. Przemienienia Pańskiego wybudowany został w latach 1719–1723 na miejscu wcześniejszej świątyni ufundowanej pod koniec XIV wieku przez Wielkiego Księcia Litewskiego Witolda. Świątynia jest jednonawowa i ma półkoliście zamknięte prezbiterium. Fasadę, zwieńczoną trójkątnym szczytem, flankują dwie niskie, czworoboczne wieże. W nawie kościoła zachowały się sklepienia kolebkowe, a w kaplicach – gotyckie sklepienia żebrowe.
Na zewnątrz świątyni wmurowana jest tablica upamiętniająca ważne wydarzenie, jakie miało miejsce w nowogródzkiej farze w 1422 r. - ślub króla Władysława Jagiełły z Sonką (Zofią) Holszańską, przyszłą matką królów Władysława Warneńczyka i Kazimierza Jagiellończyka. 12 lutego 1799 r. w farze nowogródzkiej został ochrzczony Adam Mickiewicz. O tym fakcie również przypomina pamiątkowa tablica umieszczona wewnątrz kościoła.
Fara znacznie ucierpiała podczas kampanii napoleońskiej, ponieważ Francuzi urządzili w niej magazyn. Świątynia z czasem coraz bardziej niszczała, a władze rosyjskie nie wydawały pozwolenia na remont. Zmiany nastąpiły dopiero po odzyskaniu przez Polskę niepodległości. W 1921 r. Komitet Odbudowy Fary, dzięki subwencji rządowej, rozpoczął najpilniejsze prace remontowe. 1 listopada 1922 r. biskup miński Zygmunt Łoziński poświęcił świątynię, a w 1929 r. zaprosił do Nowogródka siostry nazaretanki.
Po wybuchu II wojny światowej siostry nazaretanki najpierw dotknęły represje sowieckie. Podczas okupacji hitlerowskiej, 1 sierpnia 1943 r., 11 sióstr zostało rozstrzelanych przez Niemców. Zostały beatyfikowane przez papieża Jana Pawła II w Rzymie 5 marca 2000 r. Ich prochy obecnie spoczywają w kościele. Przy życiu pozostała jedynie siostra Małgorzata i to ona, wraz z parafianami opiekowała się farą, aż do roku 1956 i przyjazdu pierwszego po wojnie proboszcza, ks. Wojciecha Nowaczyka.
Prace konserwatorsko-remontowe
Niestety po II wojnie światowej kościół był pozbawiony właściwej opieki konserwatorskiej.W latach 2010-2013 prowadzone były prace remontowo-konserwatorskie w świątyni. Zadanie finansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego przyznanych w ramach Programu „Ochrona dziedzictwa kulturowego za granicą”.
Zabiegi konserwatorskie rozpoczął Oddział Warszawski Stowarzyszenia Wspólnota Polska, a kontynuowało Towarzystwo Tradycji Akademickiej we współpracy z Fundacją Dziedzictwa Kulturowego. Prace przy elewacji przeprowadził zespół pod kierunkiem konserwatora Kazimierza Patejuka. Pod kierunkiem Lucyny Piekacz - Omieczyńskiej w 2013 r. wykonane zostały prace konserwatorskie cennego zabytku, zachowanego w kaplicy Bożego Ciała nowogródzkiej świątyni - marmurowej płyty z 1643 r. fundowanej przez kasztelana nowogródzkiego Jana Rudominę Dusiackiego dla upamiętnienia brata Jerzego i jego ośmiu towarzyszy poległych w bitwie pod Chocimiem.
Źródło: MKiDN
abe/mjs
