Nagroda została ustanowiona przez Jana Karskiego w 1992 roku, a jej administrowanie powierzono Żydowskiemu Instytutowi Naukowemu YIVO (YIVO Institute for Jewish Research) w Nowym Jorku. Przyznawana jest corocznie autorom publikacji przedstawiających wkład Żydów polskich w kulturę polską. Wysokość nagrody to 5 tys. dolarów.
Tegoroczna laureatka, urodzona w roku 1976 w Warszawie, Joanna Nalewajko-Kulikov jest adiunktem w Instytucie Historii Polskiej Akademii Nauk w Warszawie. Związana także z Żydowskim Instytutem Historycznym i z Muzeum Historii Żydów Polskich w Warszawie. Głównym obszarem jej zainteresowań badawczych są historia kultury jidysz w Polsce w XIX i XX wieku, los Żydów polskich w okresie Zagłady oraz dzieje społeczności żydowskiej w PRL.
Joanna Nalewajko-Kulikov jest autorką dwóch monografii: "Strategie przetrwania: Żydzi po aryjskiej stronie Warszawy" (2004), która została nagrodzona przez Fundację Aleksandra Gieysztora i Ministerstwo Edukacji Narodowej, oraz "Obywatel Jidyszlandu: rzecz o żydowskich komunistach w Polsce" (2009). Druga monografia to rys życia i działalności politycznej poety i działacza komunistycznego Dawida Sfarda na tle dziejów społeczności żydowskiej w Polsce w latach 1930-1968. Joanna Nalewajko-Kulikov jest też autorką esejów związanych z historią i kulturą Żydów w Polsce do 1968 roku, a także tłumaczką z jidysz.
Zmarły 13 lipca 2000 roku Profesor Jan Karski był w czasie wojny kurierem rządu polskiego w Londynie. Przedostał się z okupowanej Polski na Zachód i przekazał rządom alianckim informacje o postępującej zagładzie ludności żydowskiej w Polsce, dokonywanej przez okupantów niemieckich. Nagroda została ufundowana przez Jana Karskiego dla uhonorowania pamięci jego żony, Poli Nireńskiej, tancerki i choreografa, która w czasie wojny uratowała się jako jedyna z ponadsiedemdziesięcioosobowej rodziny żydowskiej.
Laureatkę nagrody w roku 2010 wybrał Komitet w składzie: prof. Jerzy Tomaszewski, prof. Feliks Tych, dr Eleonora Bergman (dyrektor Żydowskiego Instytutu Historycznego im. Emanuela Ringelbluma w Warszawie), dr Jonathan Brent (dyrektor YIVO Institute) i Marek Web (YIVO Institute).
W poprzednich latach laureatami Nagrody Jana Karskiego i Poli Nireńskiej byli m.in: Jerzy Ficowski, Henryk Grynberg, Hanna Krall, ks. Stanisław Musiał, Joachim Russek, Joanna Tokarska-Bakir.
Wręczenie nagrody odbędzie w środę 15 września w warszawskim Żydowskim Instytucie Historycznym. (PAP)
aszw/ hes/