Premier Beata Szydło odwiedziła w poniedziałek w Markowej k. Łańcuta na Podkarpaciu Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów.
Wizytę w muzeum premier Szydło rozpoczęła od złożenia wieńca przed pomnikiem upamiętniającym Ofiary Holocaustu i ich anonimowych Wspomożycieli oraz zapaliła znicz pod ścianą z listą nazwisk Polaków Ratujących Żydów na Podkarpaciu. Potem obejrzała ekspozycję, o której opowiadała jej dyrektora placówki dr Anna Stróż.
Otwarte w marcu tego roku przez prezydenta Andrzeja Dudę muzeum jest pierwszą w Polsce placówką muzealną przypominającą Polaków ratujących Żydów podczas II wojny światowej. Jego celem jest upamiętnia tych, którzy podczas niemieckiej okupacji, ryzykując życie, próbowali uratować lub uratowali Żydów.
Powstało we wsi Markowa, gdzie wczesnym rankiem 24 marca 1944 r. niemieccy żandarmi zamordowali ośmioro Żydów z rodzin Didnerów, Gruenfeldów i Goldmanów oraz ukrywającą ich rodzinę Ulmów: Józefa Ulmę, będącą w ostatnim miesiącu ciąży jego żonę Wiktorię oraz szóstkę ich dzieci. Najstarsza spośród rodzeństwa córka Stasia miała osiem lat.
Od marca muzeum Ulmów odwiedziło ponad 36 tys. osób. 15-20 proc. zwiedzających przyjechało z zagranicy; głównie z Izraela.
W Markowej na powierzchni 500 m kw. odtworzono m.in. dom Ulmów; wśród eksponatów znalazły się tam zdjęcia wykonane przez Józefa Ulmę. Fotografie przedstawiają Markową i jej mieszkańców w okresie przedwojennym i podczas II wojny światowej. Są też zdjęcia ukrywanych przez Ulmów Żydów poplamione kroplami krwi ofiar niemieckiej zbrodni z 24 marca 1944 r.
Józef Ulma urodził się w 1900 r. Był znanym w okolicy utalentowanym sadownikiem, hodował też pszczoły i jedwabniki. Był też społecznikiem, bibliotekarzem i działaczem katolickim. Jego wielką pasją było fotografowanie. O 12 lat młodsza żona Wiktoria zajmowała się domem i dziećmi.
W 1995 r. Józefowi i Wiktorii nadano pośmiertnie tytuł Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata. Trwa proces beatyfikacyjny całej rodziny. W 2010 r. prezydent Lech Kaczyński odznaczył ich Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.
W liczącej ok. 4,5 tys. mieszkańców Markowej Ulmowie nie byli jedyną rodziną, która ukrywała Żydów. Co najmniej 20 innych Żydów przeżyło okupację w pięciu chłopskich domach. Przed II wojną światową w Markowej mieszkało ok. 120 Żydów.
Według historyków, w czasie okupacji niemieckiej co najmniej 1600 Polaków z terenu obecnego woj. podkarpackiego ukrywało ok. 2900 Żydów. Niemcy zamordowali w tym regionie ok. 200 Polaków ratujących Żydów.
Wcześniej w poniedziałek premier Beata Szydło w Łańcucie wzięła udział w konferencji „10 lat Deklaracji Łańcuckiej – Via Carpathia dziś, wyzwania na przyszłość”. (PAP)
kyc/ huk/ mok/
