Wernisaż wystawy Róża Konstancina. Fot. Małgorzata Stępnik/MNKi
"Róża Konstancina. Monika Żeromska - córka, artystka, podróżniczka" to tytuł wystawy w kieleckim Muzeum Lat Szkolnych Stefana Żeromskiego, poświęconej córce pisarza. Prezentowane są na niej m. in. obrazy malarki, jej korespondencja i osobiste pamiątki.
Ekspozycja skupia się na trzech życiowych rolach Moniki Żeromskiej: strażniczki pamięci o ojcu-pisarzu; utalentowanej artystki - absolwentki warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych; oraz docenionej przez krytyków pisarki - autorki "Wspomnień", ukazujących wiele ciekawostek z życia rodziny Żeromskich.
Prezentowane są oryginały i kopie dokumentów, takich jak m.in. szkolne świadectwa Żeromskiej, legitymacje, pamiątki z podróży - np. bilety i rodzinne fotografie. A także malarskie przybory artystki.
Żeromska znała wielu literatów, m. in. Tadeusza Różewicza, przyjaźniła się z Julianem Tuwimem. Na wystawie pokazywana jest ich korespondencja - pełne humoru listy od Tuwima do Moniki, pocztówki wysyłane do niej przez Różewicza, jest też odpis listu Antoniego Słonimskiego. Można również przeczytać książkowe dedykacje tych twórców, a także Władysława Broniewskiego i Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego dla niej.
Monika Żeromska urodziła się we Florencji w 1913 r. Była córką Stefana Żeromskiego i Anny Zawadzkiej. Studiowała w Szkole Plastycznej w Genewie, w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie oraz w pracowni Riccardiego w Rzymie.
Artystka była autorką ilustracji do powieści ojca, m. in. do "Wiernej rzeki", "Syzyfowych prac", "Wiatru od morza", "Dziejów grzechu" - część tych rysunków można zobaczyć na kieleckiej wystawie.
Są też obrazy autorstwa Żeromskiej, przedstawiające kompozycje kwiatowe, portrety znajomych i martwe natury, ale także Konstancin, gdzie znajdował się jej rodzinny dom.
Eksponaty pochodzą ze zbiorów różnych instytucji kultury i osób prywatnych. Będzie je można oglądać do 27 sierpnia.
Jak podkreśliła w rozmowie z PAP kuratorka ekspozycji Sylwia Zacharz, Monika Żeromska dużą część swego życia poświęciła temu, by "świadczyć o ojcu". Gdy w Kielcach, w budynku dawnej szkoły, do której uczęszczał, powstawało muzeum poświęcone pisarzowi, Żeromska konsultowała, jak ma wyglądać. "Miała dobry kontakt z Aleksandrą Dobrowolską, założycielką tego muzeum. Długo korespondowały, także prywatnie, miała w mieście też dwie przyjaciółki, które odwiedzała" - opisywała kontakty Żeromskiej z Kielcami Zacharz.
"Kiedy zakończyła się II wojna światowa, była do końca życia odpowiedzialna za kontakty z badaczami, historykami literatury, instytucjami noszącymi imię Stefana Żeromskiego. Była też właścicielką wszystkiego co pisarz po sobie zostawił - rękopisów, listów. Do końca życia zawsze była córką Żeromskiego i tak była postrzegana przez ogół społeczeństwa, nie jako malarka" - podkreśliła Zacharz.
Żeromska zaistniała jako pisarka w latach 90. ub. wieku, wydając obszerne "Wspomnienia". "Pisała pamiętnik, który potem przeniosła na niwę literatury. Okazało się, że ma talent literacki. +Wspomnienia+ dobrze się czyta - są pełne humoru, lekkości. Oddaje w nich świadectwo o rodzinie, swoich przyjaciołach i znajomych" - dodała Zacharz.
Artystka lubiła podróżować, odwiedziła m. in. Włochy, Grecję, Wielką Brytanię, Norwegię, Hiszpanię, Izrael, Maroko, ale - jak podkreśliła kuratorka wystawy - była zakochana w Konstancinie. Jej rodzice mieli tam dom, którym potem zajmowała się Monika. "Dbała o ten dom, poprosiła też, by nigdy stał się klasycznym muzeum. Mieszkała dużo w Warszawie i Konstancin traktowała jako letnią rezydencję - tam mogła wypoczywać, ale niewątpliwie to było najważniejsze dla niej miejsce w życiu" - opisywała Zacharz.
Monika Żeromska urodziła się we Florencji w 1913 r. Była córką Stefana Żeromskiego i Anny Zawadzkiej. Studiowała w Szkole Plastycznej w Genewie, w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie oraz w pracowni Riccardiego w Rzymie.
Po wojnie, w latach 1951-54, Żeromska projektowała dla warszawskich teatrów scenografię do sztuk Żeromskiego, Korzeniowskiego, Wilde'a. Zajmowała się malarstwem sztalugowym.
Wydane nakładem "Czytelnika" pięciotomowe "Wspomnienia" Żeromskiej przedstawiają głównie jej młodość. Publikację można traktować jako przyczynek do biografii jej sławnego ojca, choć książka sama w sobie ma wartość literacką. Obejmuje okres do lat 60. ub. wieku.
W 1994 r. Żeromska została uhonorowana nagrodą literacką im. Władysława Reymonta. Pod koniec życia założyła Fundację na rzecz Utrzymania Spuścizny po Stefanie Żeromskim.
Zmarła w 2001 r. Została pochowana obok rodziców, na Cmentarzu Ewangelicko-Reformowanym w Warszawie.
Muzeum Lat Szkolnych Stefana Żeromskiego w Kielcach powstało w 1964 r. z okazji setnej rocznicy urodzin pisarza. Otwarto je w 1965 r. Zlokalizowane jest w budynku, w którym przez 235 lat mieściła się szkoła, której uczniem w latach 1874-86 był Żeromski.
Muzealna ekspozycja zawiera obiekty związane z okresem dzieciństwa Żeromskiego i osobami mu najbliższymi, dokumenty związane z nauką w gimnazjum, rękopisy jego utworów i listy. Placówka oprócz działalności wystawienniczej prowadzi lekcje muzealne, zajęcia edukacyjne, organizuje spotkania z literatami.
Instytucja jest jednym z oddziałów kieleckiego Muzeum Narodowego. (PAP)
ban/ pat/
