Biskup Jakub, ordynariusz prawosławnej diecezji białostocko-gdańskiej. Fot. PAP/ Z. Lenkiewicz
Prawosławni i wierni innych obrządków wschodnich, w tym grekokatolicy, obchodzą 13 kwietnia uroczystość Wielkiego Czwartku. W tym roku Wielkanoc wypada u nich 16 kwietnia, czyli w tym samym czasie, co u katolików.
Czwartek to pierwszy z trzech najważniejszych dni Wielkiego Tygodnia.
W katedrze pod wezwaniem św. Mikołaja w Białymstoku porannej liturgii Świętego Bazylego Wielkiego, charakterystycznej dla Wielkiego Czwartku, przewodniczył ordynariusz prawosławnej diecezji białostocko-gdańskiej arcybiskup Jakub.
W niektórych świątyniach tego dnia biskupi dokonują obrzędu umycia nóg dwunastu kapłanom, na pamiątkę ewangelicznego wydarzenia, kiedy to Jezus umył nogi swoim uczniom. Taki obrzęd miał miejsce m.in. czasie liturgii w katedrze metropolitalnej św. Marii Magdaleny w Warszawie, gdzie dwunastu duchownym obmył nogi zwierzchnik Cerkwi w Polsce, metropolita Sawa.
Wielki Czwartek obchodzą też grekokatolicy m.in. na Podkarpaciu. "Tego dnia wspominamy tajemnicę Eucharystii - Chrystusa, który pozostał z wiernymi pod postaciami chleba i wina, oraz tajemnice mszy świętej i kapłaństwa" - powiedział PAP dziekan sanocki ks. Andrzej Żuraw.
W greckokatolickiej archikatedrze św. Jana Chrzciciela w Przemyślu porannej liturgii Wielkiego Czwartku przewodniczył metropolita przemysko-warszawski abp Eugeniusz Popowicz. Wzięli w niej udział księża pracujący w tej archidiecezji.
Wieczorem wierni ponownie przyjdą do cerkwi, by uczestniczyć w nabożeństwach pasyjnych, podczas których - trzymając w rękach zapalone świece - wysłuchają dwunastu fragmentów z czterech Ewangelii poświęconych męce Pańskiej.
Cerkiewna świeca Wielkiego Czwartku ma takie znaczenie jak świeca gromniczna w Kościele katolickim. Światło wierni zabiorą do domów, gdzie dymem będą symbolicznie znaczyć progi i obchodzić wszystkie pomieszczenia, by uczynić tam znak krzyża. Świece te używane są później podczas wszystkich uroczystych modlitw.
W tradycji prawosławnej Wielki Czwartek nazywany bywa "czystym". Domostwo powinno być już tego dnia wysprzątane na święta. To także dzień, który tradycyjnie zaczynał się kąpielą, najlepiej w wodzie przyniesionej wczesnym rankiem ze studni, rzeki lub strumienia, co miało oczyszczać i dawać zdrowie na cały rok.
Przez cały Wielki Tydzień w wielu prawosławnych rodzinach zachowywany jest ścisły post. W niektórych w czwartek, piątek i sobotę ogranicza się gotowanie potraw, a podstawą jadłospisu są chleb, woda (kompot) oraz warzywa i owoce.
Dokładnych danych dotyczących liczby prawosławnych w kraju nie ma. Przedstawiciele polskiej Cerkwi szacują, że wiernych jest ok. 450-500 tys., z czego ok. połowy mieszka w północno-wschodniej Polsce. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego, w ostatnim spisie powszechnym przynależność do Kościoła prawosławnego w Polsce zadeklarowało 156 tys. osób. Hierarchowie uznają te dane jednak za niemiarodajne.
Kościół greckokatolicki w Polsce tworzy metropolia przemysko-warszawska, która składa się dwóch diecezji. Wiernych jest ok. 50 tys. (PAP)
rof/ kyc/ dsr/
