Rozwijają się tylko te państwa, które mają silne elity. Moim marzeniem jest stworzenie systemu formacji elit w Polsce - powiedział w czwartek wicepremier, minister nauki i szkolnictwa wyższego Jarosław Gowin w Warszawie podczas VII kongresu Polska Wielki Projekt.
Gowin, który był gościem panelu "Jak kształcić dla Polski? Rola szkół i uczelni w tworzeniu elity narodowej", zwrócił uwagę, że jednym z przejawów słabości polskiego państwa jest brak systemu formacji elit.
"Takiego systemu formacji elit nie stworzyliśmy, a w zasadzie nie odtworzyliśmy, bo mieliśmy wspaniały system w II Rzeczpospolitej" - ocenił wicepremier.
"(Moim - przyp. PAP) marzeniem jest to, żebyśmy stworzyli system formacji elit, bo rozwijają się tylko te narody, tylko te państwa, które mają silne elity” - zadeklarował.
Szef resortu nauki przypomniał, że przez ponad 200 lat Polska była systematycznie elit pozbawiana. "Byliśmy drenowali z elit, bo one były często wypędzane z Polski przez prześladowania polityczne. Ostatnia taka czystka to był rok '68 - haniebna akcja antysemicka, która uderzyła w dużą część świata naukowego" - powiedział. Dodał, że potem nastąpił exodus w czasach stanu wojennego, a zjawisko emigracji polskich elit bardzo się nasiliło po wejściu Polski do Unii Europejskiej.
W ocenie Gowina obszarem, w którym brak elit “szczególnie doskwiera” jest szkolnictwo wyższe i nauka.
Jako najważniejsze słabości polskiego szkolnictwa wyższego i polskiej nauki wicepremier wskazał: nadmiernie masowy model kształcenia i obniżenie jego jakości, deprecjacje znaczenia badań naukowych, brak pomostu między nauką a gospodarką i niski poziom umiędzynarodowienia polskiej nauki.
Przypomniał przy tym działania podległego mu resortu, które mają się przyczynić do zmniejszenia skali tych słabości.
Wymienił m.in. obowiązujące od 1 stycznia br. nowe zasady finansowania uczelni, które mają przyczynić się do podniesienia jakości kształcenia, odejścia od masowości i wzrostu znaczenia badań naukowych na uczelniach.
Z kolei poprawie współpracy między naukowcami a przedsiębiorstwami sprzyja – zdaniem Gowina - Plan na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju i obowiązująca od 1 stycznia br. ustawa o innowacyjności. “Od pierwszego stycznia (2018 r. – przyp. PAP) ma wejść w życie kolejna ustawa o innowacyjności zawierająca szereg innych instrumentów wsparcia, ale też podwajająca wartość ulg podatkowych” - zapowiedział. W ocenie wicepremiera “dołączymy dzięki temu do ścisłej czołówki w świecie, bo będziemy jednym z nielicznych krajów na świecie, w którym każdą złotówkę zainwestowaną w rozwój nauki, w badania przedsiębiorca będzie mógł sobie odpisać od podatku.”
Jako fundamentalną zmianę w systemie szkolnictwa wyższego związaną z tworzeniem elit szef resortu nauki wskazał planowaną (w ramach przygotowywanej nowej ustawy o szkolnictwie wyższym, tzw. Ustawy 2.0) przebudowę studiów doktoranckich, która ma się przyczynić m.in. do podniesienia poziomu doktoratów.
Bezpośrednio związek z tworzenie elit ma również, w opinii wicepremiera, umiędzynarodowienie nauki.
Jak podał Gowin, na polskich uczelniach pracuje 100 tys. naukowców, a na uczelniach w świecie - 35 tys. polskich naukowców. Dodał, że są to w większości "młodzi i bardzo zdolni naukowcy”, którzy wyjechali po 2005 r.
Minister powiedział, że aby "odwrócić wektor drenażu mózgów" i zacząć ściągać do Polski zdolnych, młodych naukowców z zagranicy, powstaje specjalna instytucja Narodowa Agencja Wymiany Akademickiej (NAWA) . Przygotowany przez resort nauki projekt ustawy o Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej przyjął w ubiegłym tygodniu rząd.
"Jednym z fundamentalnych zadań tej agencji, NAWY, będzie zorganizowanie wielkiej akcji powrotów do Polski młodych uczonych, a z drugiej strony zorganizowanie po raz pierwszy, chyba od XVI w., (...) akcji ściągania elit naukowych z Europy Zachodniej” - podkreślił w czwartek Jarosław Gowin.
Rozpoczęty w czwartek VII Kongres Polska Wielki Projekt odbywa się pod hasłem "Wolność - polski projekt dla Europy". Głównym organizatorem kongresu jest Fundacja Polska Wielki Projekt. Współorganizatorami są: Instytut Inicjatyw Publicznych, Ośrodek Myśli Politycznej, Stowarzyszenie Twórców dla Rzeczypospolitej i Stowarzyszenie Młodzi dla Polski.
Szymon Zdziebłowski(PAP)
szz/ agt/
