II Kongres Archiwów Społecznych
Perspektywom i sposobom dokumentowania historii przez osoby prywatne, mniejsze biblioteki oraz organizacje pozarządowe poświęcony będzie tegoroczny II Kongres Archiwów Społecznych. Jego obradom w sobotę w Warszawie towarzyszyć będzie maraton pisania haseł do Wikipedii.
Jednym z tematów kongresu będą sposoby, jak organizacje pozarządowe zachowują informacje o swoich działaniach. Zagadnieniu temu będzie poświęcony panel "Pamięć trzeciego sektora" z udziałem m.in. Doroty Zawackiej-Wakarecy, prezes Fundacji Generał Elżbiety Zawackiej, Archiwum i Muzeum Pomorskiego Armii Krajowej oraz Wojskowej Służby Polek, jednej z najlepiej funkcjonujących organizacji tego rodzaju. Zostaną również omówione perspektywy archiwów społecznych – ich rozwoju i profesjonalizacji. Podczas kongresu prezentowana będzie webowa wersji programu Otwarty System Archiwizacji (OSA) stworzona przez Fundację Ośrodka Karta.
Obradom tegorocznego Kongresu Archiwów Społecznych towarzyszyć będzie maraton pisania haseł do Wikipedii, a w ramach Pikniku Inicjatyw Pozarządowych na Krakowskim Przedmieściu powstanie Alejka Archiwów Społecznych, gdzie zaprezentowane zostaną działania AS-ów. Kongres jest imprezą towarzyszącą VIII Ogólnopolskiego Forum Inicjatyw Pozarządowych. Organizatorem kongresu jest Ośrodek KARTA, który od kilu lat zajmuje się promocją i animacją archiwistyki społecznej w Polsce.
Archiwa społeczne to organizacje pozarządowe, grupy nieformalne i biblioteki publiczne w mniejszych miejscowościach, które zajmują się oddolnym dokumentowaniem historii. "Ostatnio panuje w Polsce moda na odkrywanie swojej przeszłości i badanie dziejów rodzinnych. Podczas tych poszukiwań ludzie często trafiają na różne pamiątki z przeszłości i mają problem, co z nimi zrobić. Archiwa społeczne mają szansę wypełnić tę lukę" – mówił dyrektor Ośrodka Karta dr Artur Jóźwik.
"Archiwa społeczne tworzą pasjonaci historii, którzy na podstawie szczątkowych informacji czy zdjęć archiwalnych są w stanie opowiedzieć historię ich bohaterów. W przeciwieństwie do archiwów państwowych, które zajmują się głównie dokumentacją życia publicznego, archiwa te zbierają informacje na temat życia codziennego, są źródłem dodatkowej wiedzy historycznej. Tak powstaje historia społeczna" - dodał Jóźwik.
"I Kongres Archiwów Społecznych odbył się dwa lata temu. Tuż przed jego organizacją doszło do nowelizacji prawa archiwalnego, wskutek czego Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych uzyskała możliwość organizowania otwartych konkursów dotacyjnych dla organizacji pozarządowych mających w swoich zasobach jakieś materiały archiwalne. Dzięki temu można dziś zauważyć znaczny wzrost działających w Polsce archiwów społecznych. Tegoroczny kongres ma za zadanie podsumować to, co wydarzyło się w ciągu tych ostatnich dwóch lat" - mówił dr Jóźwik.
Kongres Archiwów Społecznych ma również na celu upowszechnianie wśród archiwistów wiedzy na temat stosowania nowoczesnych technik kontaktu ze społecznością lokalną. Jedną z nich jest udostępnianie zdobytej wiedzy poprzez Wikipedię.
Krzysztof Machocki ze Stowarzyszenia Wikimedia Polska powiedział, że współpraca Wikipedii z archiwami społecznymi polega na udostępnianiu materiałów, którymi dysponują te archiwa, dzięki czemu mogą one spełniać swoją misję, a sama Wikipedia poszerza swoje zbiory. "Wraz z Ośrodkiem KARTA próbujemy nakłonić do współpracy drobne archiwa społeczne, które zaczynają dopiero korzystać z cyfrowych sposobów udostępniania swoich zbiorów czy ich archiwizacji, do czego zresztą służy właśnie opracowany przez Ośrodek Karta system OSA. Przeprowadziliśmy do tej pory dwa szkolenia dla archiwów społecznych z umieszczania materiałów w Wikipedii, planowanych jest kilka kolejnych" - powiedział Machocki.
Ośrodek KARTA dzieli się swymi archiwaliami z Wikipedią i pomaga innym archiwom społecznym w udostępnianiu przynajmniej tych części zbiorów, którą ze względów prawnych mogą być udostępniane w repozytorium plików Wikimedia Commons. "Ze względu na ograniczenia prawne jesteśmy jednak dopiero na początku tej współpracy. Nie możemy np. udostępniać fotografii, gdy nie mamy wiedzy na temat ich autora, bo to mogłoby wiązać się z naruszeniem autorskich praw majątkowych. Archiwa społeczne mają pełne prawo do takich zbiorów, niestety Wikipedia już nie" – przyznaje Machocki.
Podobną współpracę od listopada 2015 r. Wikipedia prowadzi z Muzeum Narodowym w Warszawie, udostępniając reprodukcje dzieł ze zbiorów muzeum. "W ten sposób wiele osób może dowiedzieć się, że te zbiory w ogóle istnieją i przy okazji od razu zapoznać się z ich historią. Pracownicy Muzeum Narodowego i wolontariusze przygotowali też dla Wikipedii wiele haseł dotyczących polskiego malarstwa i jego twórców oraz zbiorów Galerii Faras im. Kazimierza Michałowskiego i polskich wykopalisk w Nubii. Chcielibyśmy, by z czasem współpraca z archiwami społecznymi była równie owocna” – dodał Machocki. (PAP)
II Kongres Archiwów Społecznych
Aleksandra Beczek
edytor Lesław Sajdak
aleb/ ls/
