Uchwałę popierającą wznowienie przez zarząd woj. śląskiego działań zmierzających do przekazania przez Skarb Państwa samorządowi woj. śląskiego dawnego Gmachu Sejmu Śląskiego i Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego przyjęli w poniedziałek radni tamtejszego sejmiku.
Poparta przez rządzącą woj. śląskim koalicję PO-PSL-RAŚ-SLD uchwała zawiera także apel w sprawie przekazania historycznego, ważnego dla regionu gmachu skierowany do Prezes Rady Ministrów.
W apelu do rządu przypomniano, że przed 95 laty, po włączeniu do państwa polskiego wschodniej części Górnego Śląska, odbyły się pierwsze wybory do Sejmu Śląskiego – ciała ustawodawczego, ustanowionego na mocy ustawy konstytucyjnej, przyjętej przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej 15 lipca 1920 r.
W 1923 r. rozpisano konkurs na projekt siedziby władz autonomicznego woj. śląskiego, a w kolejnych latach wzniesiono gmach Sejmu Śląskiego i Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego, oddany do użytku w 1929 r. Apel przypomina, że prace sfinansowano ze środków Skarbu Śląskiego, pochodzących z podatków pobieranych na terenie województwa.
Radni w apelu zaakcentowali, że budynek służył wojewódzkim władzom ustawodawczym i wykonawczym do niemieckiej agresji w 1939 r. Po objęciu większej części Górnego Śląska przez polską administrację, na mocy dekretu Krajowej Rady Narodowej z 6 maja 1945 r. budynek został przejęty przez Skarb Państwa, w którego rękach pozostaje do dziś, mimo utworzenia w 1999 r. samorządu wojewódzkiego.
„Zwracamy się do Pani Premier z apelem o przekazanie gmachu, wzniesionego wysiłkiem śląskich podatników i pozostającego symbolem śląskiej samorządności, Województwu Śląskiemu. Niech ten gest władz Rzeczypospolitej Polskiej będzie wyrazem szacunku dla regionalnych tradycji i dla naszej samorządowej wspólnoty” - pokreślili radni.
W uzasadnieniu uchwały zaznaczono, że od czasu przywrócenia samorządu wojewódzkiego w Polsce, w budynku odbywają się prace sejmiku woj. śląskiego, a część powierzchni jest wykorzystywana przez urząd marszałkowski. Gospodarzem pozostaje jednak administracja rządowa, na rzecz, której województwo zobowiązane jest wnosić opłaty.
„Żywy ostatnio temat zmian własnościowych, wprowadzonych dekretami władz komunistycznych, oraz 95. rocznica pierwszego posiedzenia Sejmu Śląskiego są okazją do podjęcia starań o odzyskanie gmachu przez wspólnotę regionalną” - czytamy w uzasadnienia apelu.
Pierwotny, przygotowany przez klub Ruchu Autonomii Śląska, a poparty przez pozostałe ugrupowania koalicyjne projekt, dotyczył jedynie apelu do rządu ws. przekazania gmachu. W dyskusji przedstawiciele opozycyjnego PiS wskazali m.in., że uchwała zawierająca apel do rządu naruszałaby prawo przewidujące w odniesieniu do takich sytuacji procedurę komunalizacji majątku (której stroną jest wojewoda).
Klub PiS wnioskował o zmianę treści uchwały polegającą na zastąpieniu apelu do rządu wystąpieniem do zarządu województwa ws. uruchomienia stosownej procedury. W odpowiedzi wnioskodawca projektu przedstawił autopoprawkę, w której zawarł zarówno wystąpienie do zarządu województwa, jak i apel do szefowej rządu. W tym brzmieniu – mimo sprzeciwu klubu PiS – uchwałę przyjęto.
Szef klubu radnych RAŚ Jerzy Gorzelik powiedział PAP, że kontekstem uchwały stały się „deklaracje ze strony rządu o końcu dekretów Bieruta”. „Taki komentarz jednego z wiceministrów towarzyszył złożeniu projektu ustawy reprywatyzacyjnej – wśród tych dekretów znajduje się także ten z 6 maja 1945 r., na mocy którego mienie woj. śląskiego, w tym budynek Sejmu Śląskiego, został przejęty przez Skarb Państwa” - wskazał.
Za „paradoksalną” Gorzelik uznał sytuację, w której mimo przywrócenia samorządności na szczeblu wojewódzkim gospodarzem budynku, w którym spotyka się sejmik, jest wojewoda, a samorząd musi wnosić opłaty na rzecz administracji rządowej za wynajem powierzchni biurowych zajmowanych przez urząd marszałkowski (ponad 12 mln zł od 2008 r.). Przypomniał, że kwestia była już podnoszona w poprzednich kadencjach, jednak nieskutecznie.
W dyskusji mówił o tym radny Michał Czarski – były marszałek woj. śląskiego z SLD. Podkreślił, że starania kolejnych marszałków województwa o zwrot na rzecz samorządu gmachu spotykały się z odmowami Skarbu Państwa, utożsamiającego sprawę z koniecznością zapewnienia warunków dla pracy wojewody. „Ale była większa życzliwość na udostępnianie tego budynku (samorządowi - PAP) po preferencyjnej cenie najmu - i znacznie większej jego powierzchni” - zastrzegł Czarski.
Gmach Sejmu Śląskiego w dwudziestoleciu międzywojennym był największą tego typu budowlą w Polsce. Zbudowany w stylu modernistycznym tworzy zamknięty czworobok, w którego wnętrzu mieści się budynek Sali Sejmu Śląskiego (uważanej za pierwowzór sali sejmowej w Warszawie). W 1978 r. gmach został wpisany do rejestru zabytków, a w 2012 r. uznany za Pomnik Historii.(PAP)
autor: Mateusz Babak
mtb/ par/
