W uroczystość Wszystkich Świętych odprawiono mszę na polskim cmentarzu wojennym na Monte Cassino. Uczestniczyli w niej przedstawiciele ambasady RP w Rzymie, Związku Polaków we Włoszech i Polonii oraz burmistrzowie okolicznych miast oraz miejscowości.
Msza celebrowana była przez polskich i włoskich duchownych.
W miejscach pamięci, przy grobie dowódcy 2. Korpusu Polskiego generała Władysława Andersa, złożono wieńce i kwiaty. Na cmentarzu pochowanych jest ponad 1000 żołnierzy wszystkich wyznań z 2. Korpusu.
Zapowiedź budowy polskiego cmentarza nieopodal opactwa benedyktynów znalazła się w rozkazie generała Andersa, wydanym 20 maja 1944 roku, dwa dni po zakończeniu walk o wzgórze.
Nekropolię zbudowano według projektu Wacława Hryniewicza i Jerzego Waleriana Skolimowskiego w dolinie koło historycznego opactwa, na terenie walk prowadzonych przez 3. Dywizję Strzelców Karpackich. Cmentarz budowało kilkuset włoskich robotników i kamieniarzy, wspomaganych przez pluton saperów 2. Korpusu Polskiego.
Przy wejściu na cmentarz na Monte Cassino umieszczono dwie rzeźby orłów, a pośrodku wielkie koło z wkomponowanym krzyżem Virtuti Militari i płonącym zniczem. Na wielkim marmurowym okręgu widnieje napis: "Przechodniu, powiedz Polsce, żeśmy polegli wierni w jej służbie".
Powyżej cmentarza, na wysokości 593 metrów, polscy kombatanci wznieśli pomnik z obeliskiem, poświęcony pamięci żołnierzy 3. Dywizji Strzelców Karpackich. Na obelisku wyryty jest napis: "Za naszą i waszą wolność my, żołnierze polscy, oddaliśmy Bogu ducha, ciało ziemi włoskiej, a serca Polsce". Na cokole wyryto nazwiska 1115 żołnierzy Dywizji poległych w czasie walk we Włoszech. Do grobu pod pomnikiem złożono urnę z prochami dowódcy 3. DSK gen. Bronisława Bolesława Ducha, który zmarł w Londynie w 1980 roku.
W 1970 roku na Monte Cassino pochowano zmarłego w Londynie generała Władysława Andersa, który w swej ostatniej woli wyraził pragnienie, by spocząć wśród swoich żołnierzy. Jego grób stanowi centralny punkt cmentarza. Tuż obok grobu generała pochowano jego żonę, Irenę, zmarłą w 2010 roku.
W 2014 roku, w 70. rocznicę bitwy o wzgórze niedaleko nekropolii otwarte zostało Muzeum Pamięci 2. Korpusu Polskiego, przypominające jego dzieje i szlak bojowy.
W czwartek, w Dzień Zaduszny, msze zostaną odprawione na polskich cmentarzach wojennych w Loreto koło Ankony w Marche i w Casamassima w Apulii.(PAP)
sw/ akl/ pru/
