Polski fizyk, laureat Nagrody Nobla i były szef ruchu na rzecz rozbrojenia nuklearnego Pugwash Józef Rotblat został upamiętniony w poniedziałek tabliczką na londyńskiej siedzibie tej instytucji. "Tu pracował jeden z najwspanialszych synów Polski" - napisano.
Okolicznościowe oznaczenie, przygotowane we współpracy Polish Heritage Society, ambasady RP w Londynie i władz dzielnicy Camden, zawisło na skrzyżowaniu Great Russell Street i Bury Place, zaledwie kilkadziesiąt metrów od siedziby brytyjskiego muzeum narodowego British Museum.
Przewodniczący brytyjskiego Pugwash, były dyplomata Peter Jenkins powiedział w rozmowie z polskimi mediami, że ma nadzieję, iż tablica będzie przypominać kolejnym pokoleniom badaczy o "politycznej odwadze Rotblata (...) i jego determinacji, bo to był mężczyzna, który nigdy się nie poddawał".
Dodał, że polski naukowiec "poświęcił większość swojego życia sprawie, w którą wierzył - był wielkim idealistą, a w Wielkiej Brytanii i na całym świecie potrzebujemy więcej takich idealistów".
Z kolei mer dzielnicy Camden na północy Londynu Richard Cotton tłumaczył, że "Rotblat to prawdopodobnie jeden z najbardziej znanych mieszkańców", podkreślając, że władze dzielnicy są "z niego niezwykle dumne".
Jak zaznaczył, "Camden zawsze było nieco radykalne i ma silną tradycję centrolewicowej polityki (...) oraz wspierania pokoju, sprzeciwiania się wojnie i opowiadania się za odrzuceniem broni nuklearnej".
Jednocześnie przypomniał, że pierwszym radnym lokalnej Partii Pracy - która obecnie stoi na czele władz dzielnicy - był dramaturg i laureat literackiej Nagrody Nobla George Bernard Shaw.
"Rotblat jest wspaniałym przykładem akademika, naukowca, który odcisnął swoje piętno nie tylko na relacjach polsko-brytyjskich, ale światowej nauce. To miły moment, kiedy możemy taką postać przypomnieć" - tłumaczył po ceremonii odsłonięcia tablicy polski ambasador w Londynie Arkady Rzegocki.
Jak podkreślił, "ma poczucie, że ciągle nie pamiętamy w wystarczającym stopniu o wielu osobach", które zasłużyły się dla relacji pomiędzy Polską a Wielką Brytanią, wymieniając m.in. teatrologa Tymona Terleckiego oraz poetę i dramatopisarza Mariana Hemara.
"To cała masa nazwisk (...) polskiego Londynu, Polski poza Polską (...) i to jest nasza wspólna praca, żeby te osoby przypomnieć i kontynuować ich niezwykłe dzieło" - tłumaczył.
Urodzony w 1908 roku w warszawskiej żydowskiej rodzinie Rotblat jest uważany za jednego z najwybitniejszych fizyków i radiobiologów XX wieku oraz współtwórcę pierwszej bomby atomowej. Po uzyskaniu wykształcenia na Wolnej Wszechnicy Polskiej i Uniwersytecie Warszawskim, w przededniu wybuchu drugiej wojny światowej naukowiec przyjechał do Wielkiej Brytanii, gdzie spędził resztę życia.
W czasie wojny pracował nad stworzenia pierwszej bomby atomowej w ramach Projektu Manhattan, z którego jako jedyny uczony wycofał się w 1944 roku, gdy uznał, że koniec zagrożenia ze strony nazistowskich Niemiec nie wymaga dalszego rozwoju tego typu broni. Po wojnie przyjął brytyjskie obywatelstwo, ale sam o sobie mówił, że jest "Polakiem z brytyjskim paszportem", a język polski pozostał jego pierwszym językiem.
W 1957 roku Polak był obok Alberta Einsteina i Bertranda Russella jednym z założycieli międzynarodowego ruchu naukowców Pugwash, który działał na rzecz likwidacji broni masowego rażenia. W 1995 roku, w 50. rocznicę zagłady Hiroszimy, Józef Rotblat został uhonorowany wraz z ruchem Pugwash (po połowie) Pokojową Nagrodą Nobla, a trzy lata później otrzymał tytuł szlachecki. Zmarł w 2005 roku w Londynie i spoczywa na cmentarzu w dzielnicy Hampstead.
Z Londynu Jakub Krupa (PAP)
jakr/ mobr/ mc/
