Obraz „Alchemik Sędziwój” Jana Matejki ze zbiorów Muzeum Sztuki w Łodzi. Źródło: Wikimedia Commons
Pokazem „Alchemika Sędziwoja” Jana Matejki Muzeum Narodowe w Krakowie (MNK) rozpoczęło cykl prezentacji obrazów malarza. Kuratorka wystawy zapowiada, że będą to dzieła kameralne, nie zawsze historyczne, specjalnie sprowadzone do Krakowa.
„Alchemika Sędziwoja” (1867) i kolejne prace Matejki będzie można oglądać w Domu Jana Matejki – oddziale MNK.
„Pokazem tego obrazu rozpoczynamy cykl co trzymiesięcznych prezentacji obrazów Matejki, bardzo kameralnych, nie zawsze historycznych obrazów, które sprowadzamy dla naszej publiczności nie tylko z Polski, ale i z zagranicy, także ze zbiorów prywatnych” – powiedziała kuratorka pokazu Marta Kłak-Ambrożkiewicz.
Sekretarz Jana Matejki, Marian Gorzkowski, napisał w 1867 r.: „(…) artysta wziął się do malowania i wykonał obraz Alchemik Sędziwój (…). Obraz ten skończony 26 kwietnia był wystawiony w Sali Towarzystwa Naukowego na dochód jak zwykle dobroczynny, tym razem na korzyść rzemieślniczej czeladzi (…)”.
Tytułowy alchemik, Michał Sędziwój (1566–1646) – ukończył Akademię Krakowską. Zajmował się naukami przyrodniczymi i eksperymentami alchemicznymi. Przez pewien czas przebywał na dworze króla Zygmunta III, który interesował się „wiedzą tajemną”.
Na obrazie – czytamy w opisie przygotowanym przez kuratorkę pokazu – malarz przedstawił chwilę, w której Sędziwój prezentuje królowi wyniki swoich doświadczeń. Na tle płomieni wydobywających się z kominka klęczący alchemik pokazuje królowi złotą monetę, którą właśnie wyjął szczypcami z ognia. Uczestnicy wydarzenia bacznie się w nią wpatrują.
Dominantę kompozycyjną stanowi stojąca postać króla, ubranego w szwedzki strój z kapeluszem, lekko pochylającego się w kierunku alchemicznego artefaktu. Przy stole nakrytym bogato haftowaną tkaniną, wsparty o modlitewnik, siedzi królewski kapelan. Za królem tłoczą się przejęci wydarzeniem dworzanie, błazen oraz kobieta. Po lewej stronie obrazu nad skrzynią z kosztownościami pochyla się karzeł.
Do obrazu utrzymanego w tonacji cynobru i ochry Matejko wykorzystał wiele rekwizytów z własnej bogatej kolekcji. Kaftany, biżuteria, tkaniny, buty, nakrycia głowy. Towarzyszące „Alchemikowi” szkice i rekwizyty ze zbiorów Domu Jana Matejki pozwolą zrozumieć, w jaki sposób pracował krakowski artysta.
Dzieło po namalowaniu zakupił kolekcjoner z Wiednia. W 1938 r. zostało przekazane przez Harrego Eeiserta Radzie Miejskiej Miasta Łodzi. Od 1939 r. należy do zbiorów Muzeum Sztuki w Łodzi, obecnie oddziału Pałac Herbsta, skąd został wypożyczony na pokaz w Muzeum Narodowym w Krakowie.(PAP)
bko/ mok/
