Do księgarń trafił drugi tom „Dziewczyn Wyklętych”. W Muzeum Powstania Warszawskiego odbyło się spotkanie premierowe, którego gośćmi byli między innymi autor, rodziny „Dziewczyn Wyklętych” i jedna z bohaterek książki.
Pierwsza część „Dziewczyn Wyklętych” cieszyła się ogromnym powodzeniem. Według informacji wydawcy sprzedano ponad 32 tysiące egzemplarzy. Zamieszczone w niej historie dotyczyły kobiet walczących w formacjach podziemia antykomunistycznego. W drugim tomie Szymon Nowak opisuje losy bohaterek drugiej wojny światowej i lat tuż powojennych. Co charakterystyczne nie każda z nich była bezpośrednio zaangażowana w walkę przeciw okupacji niemieckiej lub sowieckiej. Nie zmieniła się fabularyzowana forma narracji, którą przyjął Szymon Nowak.
Jak powiedział autor znacznie łatwiej było mu wybierać historie kobiet opublikowane w pierwszym tomie „Dziewczyn Wyklętych”. W drugiej części swojej pracy Szymon Nowak zdecydował się na opisanie mniej znanych bohaterek. Wśród nich znalazła się historia dziewiętnastoletniej Ireny Grzywacz z Łowicza rozstrzelanej przez Sowietów we wrześniu 1939 r. Zdaniem prowadzącego spotkanie dziennikarza TVP Krzysztofa Ziemca „jest to historia szczególnie wzruszająca, ponieważ nie było jej nawet dane stać się dziewczyną wyklętą i została zamordowana za noszony przez siebie mundur”.
Gościem spotkania była bohaterka rozdziału Stanisława Kowalewska-Kociełowicz ps. „Iskierka” ze Stowarzyszenie Łagierników Żołnierzy Armii Krajowej. Jej historia jest wyjątkowa na tle pozostałych opisanych przez Nowaka, ponieważ „Iskierka” została aresztowana dopiero w 1951 r. Pochodzącej z Wileńszczyzny władze sowieckie postawiły zarzuty przynależności do nielegalnych polskich organizacji. Została skazana na zesłanie do syberyjskiego łagru. Jak powiedziała w trakcie spotkania wciąż wracają do niej wspomnienia „więźniarek-kryminalistek, strażników, mrozu i ciężkiej pracy”.
Na premierę książki przybył również Tadeusz Pikulski – syn Haliny Pikulskiej „Ewuni” i Stanisława Sojczyńskiego „Warszyca”, legendarnego dowódcy I komendy Konspiracyjnego Wojska Polskiego. Wspominał między innymi, że zwolniona w 1951 r. „Ewunia” do końca życia nie wspominała więzienia. Po latach rozpoczął docieranie do prawdy odkrywając między innymi konflikt pomiędzy „Warszycem” a czołowym funkcjonariuszem Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego Mieczysławem Moczarem o względy jego matki. Konflikt stał się jedną z przyczyn brutalnych tortur jakim był poddawany "Warszyc" i ostatecznie skazaniu go na śmierć przez władze komunistyczne. Zdaniem Pikulskiego „łajdak powinien zostać usunięty z Cmentarza Wojskowego na Powązkach”.
Książka Szymona Nowaka nie jest w żadnym wymiarze monografią lub syntezą podsumowującą wiedzę na temat udziału kobiet w walce i działalności niepodległościowej. Stanowi raczej fabularyzowany fresk dzięki, którym „Dziewczyny Wyklęte” dotąd w wielu wypadkach zapomniane mają szansę na uzyskanie miejsca w świadomości współczesnych.
Książka Szymona Nowaka „Dziewczyny Wyklęte 2” ukazała się nakładem wydawnictwa „Fronda”.
Michał Szukała (PAP)
szuk/ ls/
