Przekazanie z budżetu państwa 100 mln zł dotacji na fundusz wieczysty Fundacji Dziedzictwa Kulturowego, z którego finansowane będą prace konserwatorskie Cmentarza Żydowskiego w Warszawie, przewiduje ustawa przyjęta w piątek przez Senat.
Za Ustawą o dotacji przeznaczonej na uzupełnienie kapitału wieczystego Fundacji Dziedzictwa Kulturowego, dochody z inwestowania którego przeznaczone są na konserwację Cmentarza Żydowskiego przy ul. Okopowej 49/51 głosowało 74 senatorów, niekt nie był przeciw, 8 wstrzymało się od głosu.
Dzięki ustawie możliwe będzie zaplanowanie i przeprowadzenie wieloletnich prac porządkowych i konserwatorskich na terenie jednego z najważniejszych polskich cmentarzy. Kwota 100 mln zł będzie inwestowane w tzw. bezpieczne instrumenty finansowe, a wypracowany dochód będzie inwestowany w renowację zabytkowych nagrobków i pielęgnację zieleni.
"Wreszcie te 33 hektary polskiego dziedzictwa narodowego - polskiego i żydowskiego, dziedzictwa Żydów polskich - będzie podlegało cywilizowanej ochronie i doprowadzimy ten cmentarz do porządku" - mówił wcześniej wicepremier, szef MKiDN Piotr Gliński.
Projekt ustawy o dotacji na konserwację cmentarza przygotowali posłowie PiS. Jak napisano w uzasadnieniu, Cmentarz Żydowski w Warszawie nie posiada systematycznej opieki i ochrony, stabilnego systemu planowania pilnych prac remontowych i konserwatorskich, rozwiązania problemu zieleni. "W efekcie dochodzi do stopniowej degradacji jednego z najważniejszych zespołów zabytkowych Warszawy" - wskazano.
"Niniejsza ustawa ma pomóc w zapewnieniu stałej, profesjonalnej opieki nad cmentarzem i zachowanymi na nim pomnikami nagrobnymi. Dzięki zaangażowaniu finansowemu Rzeczpospolita Polska uratuje materialną pamiątkę po eksterminowanej społeczności żydowskiej i potwierdzi swoją dotychczasową politykę ochrony pamięci ofiar drugiej Wojny Światowej" - podkreślono.
Zgodnie z ustawą, podstawą wypłacenia dotacji w wysokości 100 mln zł w 2017 r. jest umowa zawarta między Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego a Fundacją Dziedzictwa Kulturowego.
Jak tłumaczyła podczas sejmowych prac nad projektem poseł PiS Elżbieta Kruk, to fundacja określi, na jakie cele mogą być wydatkowane środki; w szczególności chodzi o odbudowę oraz renowację zniszczonych obiektów, w tym konserwację nagrobków i pomników nagrobnych oraz renowację muru cmentarza, konserwację ścieżek i alejek, rewaloryzację układu zieleni oraz koszty administracyjne.
Jak tłumaczyła Kruk, przy Fundacji Dziedzictwa Kulturowego został powołany specjalny fundusz wieczysty. Zasilenie go przewidzianą w ustawie kwotą 100 mln złotych pozwoli uzyskiwać rocznie co najmniej 2,5 mln złotych na prace konserwatorskie na cmentarzu.
Cmentarz przy ul. Okopowej w Warszawie jest jednym z największych europejskich cmentarzy żydowskich. Ma powierzchnię 30 hektarów i znajduje się na nim przeszło 80 tysięcy nagrobków. Jest miejscem spoczynku wielu wybitnych osobistości, m.in.: historyka Szymona Askenazego, twórcy języka esperanto Ludwika Zamenhofa, aktorki i założycielki warszawskiego Teatru Żydowskiego Estery Racheli Kamińskiej, malarza Aleksandra Lessera, poety Bolesława Leśmiana, publicysty i działacza socjalistycznego Szymona Anskiego oraz pisarza Juliana Stryjkowskiego. Pochowano tu wiele postaci zasłużonych dla polskiej historii, kultury i nauki, polityków, bankierów oraz przemysłowców - znaczących nazwisk w realiach XIX-wiecznej i przedwojennej Warszawy.
Kirkut powstał w Warszawie ponad 200 lat temu - w 1806 roku. W tym czasie na jego terenie zostało pogrzebanych około 250 tys. osób. Początkowo chowani na nim byli jedynie bardziej zamożni Żydzi. Uboższej części społeczności żydowskiej na miejsce pochówku wyznaczono Cmentarz Bródnowski na prawym brzegu Wisły.
W XIX wieku na cmentarzu obowiązywał zakaz przedstawiania postaci ludzkich. Opisujące zmarłego symbole umieszczano na macewach - zakończonych trójkątnie lub półkoliście kamiennych płytach. Dziś w części zreformowanej cmentarza można oglądać monumentalne grobowce i zabytkowe rzeźby o różnorodnej stylistyce.
Obecnie na terenie nekropolii znajduje się również kilka mogił symbolicznych, jak np. Janusza Korczaka, który wraz ze swoimi wychowankami z Żydowskiego Domu Dziecka zginął w Treblince, oraz Pomnik Pamięci Dzieci - Ofiar Holokaustu.
Fundacja Dziedzictwa Kulturowego od 2015 r. prowadzi już prace na cmentarzu przy ul. Okopowej. Ponadto prowadzi prace konserwatorskie w Polsce, Mołdawii, Ukrainie, Białorusi we Francji Włoszech i na Łotwie, m.in. na Cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie, w Kolegiacie Świętej Trójcy w Ołyce na Wołyniu, Kolegiacie Świętego Wawrzyńca w Żółkwi czy na cmentarzu tatarskim w Studziance.(PAP)
itm/aszw/
