Dyrektor Muzeum Okręgowego w Tarnowie Andrzej Szpunar. 2015 r. Fot. PAP/P. Topolski
Muzeum Okręgowe w Tarnowie zamierza kupić kolejny fragment "Panoramy Siedmiogrodzkiej", namalowanej pod kierownictwem Jana Styki w 1897 r. Placówka otrzymała na ten cel 34 tys. zł dotacji z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Tarnowskie muzeum od 1977 r. zbiera części dzieła rozsiane po świecie. Posiada ich już 20, z czego 19 jest jego własnością. Ostatni fragment przedstawiający atak węgierskich huzarów z pułku Vilmosa i Koburga został kupiony w zeszłym roku.
Jak poinformował we wtorek dyrektor placówki Andrzej Szpunar, dzięki ministerialnej dotacji zostanie zakupiony znany wcześniej fragment panoramy zatytułowany "Szarża", przedstawiający rozbicie rosyjskiej artylerii przez huzarów. "To wprawdzie obraz trzecioplanowy, ale bardzo dynamiczny" - zaznaczył.
Obraz o wymiarach 74 x 116 cm znajduje się w dobrym stanie. Oferowany jest przez jeden z domów aukcyjnych na zasadach sprzedaży komisowej. Przewidywany koszt jego zakupu wynosi 60 tys. zł. Brakującą kwotę muzeum zamierza uzupełnić z dotacji Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego i sponsorów.
"Jesteśmy teoretycznie umówieni na transakcję. Pozostają do dopięcia kwestie formalne, dlatego spodziewamy się finalizacji zakupu w lecie tego roku" - zapowiedział dyrektor. Według niego obraz po raz pierwszy może zostać pokazany w Tarnowie przy okazji polsko-węgierskiej wystawy poświęconej Wiośnie Ludów.
Szpunar podkreślił, że planowany do zakupu obraz będzie ważnym uzupełnieniem kolekcji posiadanej przez Muzeum Okręgowe w Tarnowie. Jednym z elementów strategii placówki jest poszukiwanie i dokumentowanie istniejących, zachowanych fragmentów oraz - w miarę możliwości - pozyskiwanie ich.
W ostatnich latach dzięki wsparciu resortu kultury tarnowska placówka zakupiła pięć fragmentów Panoramy. Zostały one nabyte w latach 2013, 2014, 2016 i 2017.
Wszystkie części Panoramy posiadane przez Muzeum Okręgowe są prezentowane od lipca zeszłego roku w nowej, stałej siedzibie mieszczącej się w Galerii "Panorama" w zabytkowym Dworcu PKP w Tarnowie.
"Panorama Siedmiogrodzka" przedstawiała zwycięską bitwę o Sybin w 1849 r., w której oddziałami węgierskimi dowodził gen. Józef Bem. Została namalowana przez polskich i zagranicznych artystów pod kierownictwem Jana Styki w 1897 r. Dzieło zamówili Węgrzy z okazji 50. rocznicy Wiosny Ludów. Panoramę malowano w budynku Rotundy we Lwowie, w którym powstawała wcześniej "Panorama Racławicka". Jej wymiary były takie same jak "Panoramy Racławickiej": 120 m obwodu i 15 m wysokości.
Po raz pierwszy dzieło zostało pokazane w rotundzie na terenie budapesztańskiego Parku Varosliget w marcu 1898 r. w 50. rocznicę wybuchu węgierskiego powstania przeciwko Austriakom. Towarzystwo akcyjne założone w celu sfinansowania kosztów namalowania panoramy przeliczyło się jednak co do spodziewanych zysków z publicznych prezentacji. Dlatego Jan Styka, nie widząc szans na wyegzekwowanie od zleceniodawców umówionej sumy, zwinął obraz na walec i w 1900 r. wywiózł na ziemie polskie. W 1907 r. Panorama została po raz ostatni pokazana publiczności w Warszawie w rotundzie przy ul. Karowej.
Ostatecznie Styka podjął decyzję o pocięciu Panoramy na kilkadziesiąt fragmentów, które oprawiono w ramy i sprzedano jako obrazy. Nie wiadomo dokładnie, na ile fragmentów dzieło zostało pocięte, ale ostatnie badania tarnowskich muzealników mówią o 100-110 obrazach. Wszystkie były sygnowane, zwykle podpis Jana Styki znajduje się w prawym dolnym rogu płótna.
Do dzisiaj udało się zidentyfikować 39 obrazów, które są lub były pozostałością po Panoramie, ich łączna powierzchnia nie przekracza 1/3 całego dzieła. Trzy fragmenty znane są tylko z przedwojennych reprodukcji i nie ma pewności czy zachowały się do dziś. Pozostałe znane fragmenty znajdują się w polskich muzeach w Warszawie, Krośnie i Łęczycy. Kilka znajduje się w rękach prywatnych, w tym jeden w Anglii. Przedstawiciele placówki zapewniają, że poszukiwania kolejnych części wciąż trwają.(PAP)
autor: Rafał Grzyb
edytor: Paweł Tomczyk
rgr/ pat/
