Sekretarz obrony USA James Mattis oświadczył w niedzielę po spotkaniu z premierem Czech Andrejem Babiszem, że decyzje o zakupach sprzętu wojskowego są suwerenną decyzją strony czeskiej. Mattis uczestniczył w Pradze w defiladzie wojskowej w 100. rocznicę powstania Czechosłowacji.
Do walki z terroryzmem nawiązał przed rozpoczęciem defilady wojskowej prezydent Czech, który jest zwierzchnikiem sił zbrojnych. Terroryzm nazwał największym wrogiem ludzkości i podkreślił, że czescy żołnierze będą wywiązywać się ze swoich zobowiązań.
„Armia uczestniczyła w początkach Czechosłowacji, później była armią, która chciała walczyć, ale jej to uniemożliwiono, była też armią satelickiego państwa” – mówił Zeman, nawiązując do czeskich legionistów z okresu I wojny światowej, układu monachijskiego oraz lat rządów komunistycznych.
W defiladzie wojskowej, którą zapowiadano jako największy pokaz czeskiego wojska, uczestniczyło około 2100 żołnierzy. Pokazano ponad 100 jednostek sprzętu wojskowego – m.in. transporter Pandur II, zmodernizowany czołg T-72M4 CZ, samobieżną haubicę Dana oraz kilka wersji ciężarówek Tatra.
Padający deszcz i niski pułap chmur spowodował, że znacząco ograniczono program pokazów lotniczych. Przeleciały jedynie myśliwce Gripen oraz trzy śmigłowce, malujące na niebie kolory czeskiej flagi narodowej. Obok żołnierzy defilowali policjanci, strażacy i przedstawiciele innych służb mundurowych.
Babisz z Mattisem mówili m.in. o planowanych zakupach sprzętu wojskowego, o kontrakty na który mogą ubiegać się USA. Po spotkaniu Babisz powiedział dziennikarzom, że zapewnił amerykańskiego sekretarz obrony, że zakupy będą przejrzyste i "wolne od korupcji".
W najbliższym czasie czeska armia chce kupić śmigłowce, radary oraz transportery opancerzone. Jak dotąd nie rozpisano wiążących przetargów. Premier powtórzył zapewnienie, że w 2024 r. Czechy będą wydawać na obronę 2 proc. PKB.
Według premiera nie są prowadzone dyskusje z Rosją o rozbudowie elektrowni atomowej w Dukovanach.
Politycy rozmawiali także o stosunkach handlowych. Agencja CTK cytowała premiera, który opowiedział się za wolnym handlem i przeciwko wojnom handlowym. "Stany Zjednoczone są dla nas istotnym rynkiem eksportowym i prosiłem pana ministra, żebyśmy zrobili maksimum, aby nie dochodziło do walk handlowych, żebyśmy mieli na świecie wolny handel” – mówił Babisz na konferencji prasowej.
Czeski premier odniósł się także do amerykańskich planów odstąpienia od porozumienia INF. „To zła wiadomość. Jeżeli tak rzeczywiście jest, to nas to martwi” – powiedział Babisz, dodając, że Czechy, jako mały kraj, chcą, żeby stosunki między USA a Rosją się poprawiały.
Minister obrony USA dziękował Czechom za wypełnianie zobowiązań związanych z utrzymaniem pokoju i międzynarodowego bezpieczeństwa. Podkreślił zaangażowanie w Afganistanie, gdzie w 2018 roku zginęło czterech czeskich żołnierzy. „Ta najwyższa ofiara nie spowodowała, że lżej traktujecie swoje zobowiązania. Wspólnie z ich rodzinami modlimy się za zmarłych” – mówił Mattis.
Podkreślił też zaangażowanie w krajach bałtyckich i pomoc w walce z dżihadystycznym Państwem Islamskim. „Nie chcecie stać z boku, gdy terroryści mordują niewinne kobiety i dzieci tylko dlatego, że nie podoba im się, jak żyją. W najtrudniejszym wojennym środowisku czescy żołnierze reprezentują najlepsze ideały ludzkości” – mówił Mattis.
Z Pragi Piotr Górecki (PAP)
ptg/ klm/ mal/