Dawna liturgia św. Jakuba Apostoła odprawiona została w poniedziałek w prawosławnej katedrze w Białymstoku. Zgodnie z tradycją, celebrowana jest ona tylko raz do roku, w dzień pamięci apostoła Jakuba, pierwszego biskupa Jerozolimy.
Liturgia ta uznawana jest za jedną z najstarszych znanych liturgii Kościoła powszechnego. W katedrze św. Mikołaja w Białymstoku odprawił ją ordynariusz prawosławnej diecezji białostocko-gdańskiej arcybiskup Jakub, który obchodzi też w tym dniu imieniny.
Po uroczystości duchowieństwo, wierni oraz przedstawiciele władz i służb składali hierarsze okolicznościowe życzenia. W imieniu zwierzchnika Cerkwi w Polsce metropolity Sawy zrobił to arcybiskup bielski Grzegorz.
Abp Jakub zwracał uwagę na odmienność tej liturgii od tych odprawianych w Cerkwi na co dzień. "To liturgia, która zmusza nas wszystkich do zadumy, skupienia się nad innymi, niż zwykle, modlitwami po to, żeby zgłębić mądrość słów, które w te modlitwy chciał włożyć autor" - podkreślał w wystąpieniu na zakończenie uroczystości; dziękował wszystkim, którzy wzięli w niej udział.
Liturgia św. Jakuba była też w poniedziałek sprawowana w kaplicy akademickiej świętych Cyryla i Metodego w Warszawie. Przewodniczył jej ordynariusz prawosławnej diecezji wrocławsko-szczecińskiej abp Jerzy.
Tradycyjnie przypisuje się autorstwo tej liturgii pierwszemu biskupowi Jerozolimy - świętemu Jakubowi. Współcześni liturgiści w większości przyjmują, że powstała ona w okresie między końcem IV i początkiem V wieku. Nie wykluczają jednak, że niektóre modlitwy i gesty sięgają czasów apostolskich.
Trudnością dla duchownych, którzy w latach 90. ubiegłego wieku doprowadzili do wznowienia odprawiania tej liturgii w Polsce, był przede wszystkim tekst. Udało się go zdobyć z zagranicy dopiero w latach 80.
Tradycja odprawiania jej w Białymstoku sięga 1999 roku. Jedną z głównych cech liturgii św. Jakuba jest jej prostota. Na czas nabożeństwa (trwa ono około dwóch godzin) biskup przywdziewa szaty liturgiczne należne zwykłemu kapłanowi, nie ma ponadto nakrycia głowy. Podczas kazania hierarcha i towarzyszący mu koncelebransi siedzą, wierni stoją. Wszystkie czytania, pochodzące zarówno ze Starego, jak i Nowego Testamentu, kapłan czyta stojąc przodem do wiernych. Modlitwa Pańska nie jest śpiewana, lecz recytowana.
W Kościele prawosławnym powszechnie odprawia się trzy inne rodzaje liturgii: najczęstszą - św. Jana Chryzostoma, a także św. Bazylego oraz tzw. liturgię "Uprzednio Poświęconych Darów".
Przedstawiciele polskiej Cerkwi liczbę wiernych w kraju szacują na 450-500 tys. osób. Według danych GUS - uznawanych jednak przez hierarchów za niemiarodajne - w ostatnim spisie powszechnym przynależność do Kościoła prawosławnego w Polsce zadeklarowało 156 tys. osób.
Za centrum prawosławia uważane jest województwo podlaskie, bo to tam są największe w kraju skupiska wiernych Cerkwi. (PAP)
Autor: Robert Fiłończuk
rof/ krap/
