Kielce: wystawa o bohaterach podziemia niepodległościowego na Wzgórzu Zamkowym

„Przebudowa stałej ekspozycji wynika z naszych doświadczeń. Odwiedzających mury dawnego więzienia interesują ludzie, miejsce oczywiście też, ale przede wszystkim pytają o życiorysy osób, które tutaj były więzione. To trwałe upamiętnienie w postaci budynku, miejsca to bardzo ważna rzecz, ale chcemy dalej nieść pamięć o tym, kto tu był i jak potoczyły się dalsze losy tych ludzi” – powiedział podczas środowej konferencji prasowej dyr. Ośrodka Myśli Patriotycznej i Obywatelskiej w Kielcach Marek Maciągowski.

Kierowniczka działu edukacji OMPiO Jolanta Białek dodała, że ekspozycja, której wernisaż odbędzie się w piątek, to rezultat badań i obserwacji przeprowadzonych przez pracowników kieleckiej instytucji.

„Może dla niektórych wydać się to szokujące, ale młodzi ludzie zwiedzający dawne więzienie nie traktują go jako miejsca pamięci. Oni nie wiedzą, co tutaj się działo, począwszy od powstania styczniowego, przez początek XX wieku, II wojnę światową i czasy powojenne. Musimy im uzmysłowić, że tutaj działy się rzeczy straszne i niewyobrażalne dla ludzi współczesnych. To oni będą dalej przekazywać tą wiedzę następnym pokoleniom” – mówiła o celach, które przyświecały wystawie.

Maciągowski poinformował, że prezentowane są na niej życiorysy ponad 200 osób więzionych w murach dawnego więzienia. Są też eksponaty (kule, pociski, guziki, medaliki) wydobyte z grobów w Zgórsku, gdzie rozstrzeliwano w latach powojennych ofiary komunistycznych represji. „Część tych eksponatów dostaliśmy od rodzin pomordowanych. Od brata Romana Mojeckiego, który został zastrzelony w Zgórsku, otrzymaliśmy medalik, trzy łuski i kulę – jedyne po nim rodzinne pamiątki. Ale takich historii na naszej wystawie jest znacznie więcej” – zapewnił Maciągowski.

Ekspozycja przedstawia również losy znanego aktora Wiesława Gołasa, w czasie II wojny światowej członka „Szarych Szeregów”. „Tutaj był więziony i bity. Mówimy też o jego ojcu, który stąd został zabrany i zginął w obozie w Majdanku” – dodał dyr. OMPiO.

W murach danego więzienia można zobaczyć cele, w których przetrzymywano ludzi. W jednej z nich przez tzw. judasza można śledzić przebieg zainscenizowanej sceny przesłuchania.

„Ekspozycja będzie stale uzupełniana, bo otrzymujemy kolejne informacje od rodzin tutaj więzionych. Kontaktują się z nami nie tylko kielczanie. Mieliśmy już telefony nawet od osób mieszkających w Australii, Nowej Zelandii czy w Republice Południowej Afryki, których bliscy tutaj stracili życie. Jestem przekonany, że za rok eksponatów na naszej wystawie będzie znacznie więcej” – zaznaczył dyr. Wzgórza Zamkowego w Kielcach Rafał Nowak.

„Historię tego miejsca pamięci pokazujemy poprzez tragiczne losy więzionych tutaj ludzi i ich rodzin” – podsumował Maciągowski.

Ośrodek Myśli Patriotycznej i Obywatelskiej w Kielcach działa od lipca 2012 r. w zmodernizowanych budynkach dawnego więzienia przy ulicy Zamkowej. Jego misją jest kształtowanie i upowszechnianie postaw patriotycznych i obywatelskich. Placówka nie jest typowym muzeum, ale ośrodkiem edukacyjnym i badawczym. Powstała w nim multimedialna ekspozycja o dziejach politycznych i społecznych Polski, która ukazuje szczególnie wkład mieszkańców Kielc i regionu świętokrzyskiego w walkę o niepodległość.

Utworzone w czasach carskich więzienie było wykorzystywane przez Gestapo, NKWD i UB. Zamknięte je dopiero w latach 70. ubiegłego wieku.

W piwnicach OMPiO zachowano więzienne karcery. Na Murze Pamięci, powstałym w pobliżu ściany straceń dawnego aresztu, umieszczane są portrety więźniów politycznych, którzy w latach 1939-1956 zginęli w tutejszym więzieniu lub zostali z niego wysłani na śmierć. Obok muru, w dawnej wieży strażniczej, znajduje się multimedialna prezentacja z biogramami aresztantów.

OMPiO razem z kieleckim Instytutem Dizajnu – ośrodkiem wzornictwa – tworzy Wzgórze Zamkowe, które jest miejską instytucją kultury. (PAP)

Autor: Janusz Majewski

maj/ itm/