Zakończył się remont konserwatorski sali głównej Towarzystwa Gimnastycznego "Sokół" w Krakowie. Konserwatorzy zrekonstruowali XIX-wieczne dekoracje, autorstwa Antoniego Tucha, znajdujące się na stropie i ścianach.
Jak podkreśla historyk architektury dr Zbigniew Beiersdorf sala ta od momentu powstania wyróżniała się spośród wszystkich obiektów Towarzystwa Gimnastycznego "Sokół" w Polsce. "Takiej wielkiej sali o tak olbrzymim rozpięciu belek stropowych nie było. Ona robiła wrażenie swoją okazałością i formą. Była miejscem nie tylko ćwiczeń gimnastycznych, ale też przestrzenią, w której toczyło się życie społeczności galicyjskiej" – podkreślił Beiersdorf.
Dodał, że "Sokół" zawsze był instytucją wielofunkcyjną - odbywały się tam wydarzenia sportowe i patriotyczne. "Taka była idea wszystkich +Sokołów+ słowiańskich, żeby przywrócić narodom ich niepodległość, ich tożsamość. Tak stało się w Polsce w 1918 r." – mówił Beiersdorf.
Dekoracja sali powstała w 1890 r. Wykonał ją Antoni Tuch - malarz dekorator, który współpracował m.in. ze Stanisławem Wyspiańskim. Prowadzone obecnie prace poprzedziły badania, które pozwoliły na odczytanie resztek malowideł Tucha, zrobione zostały transfery niewielkich fragmentów, a potem konserwatorzy w pełni zrekonstruowali dekorację na suficie. Odczytali także dekorację na ścianach i bazując na zachowanych oryginałach dokonali jej renowacji.
Na stropie są widoczne m.in. herby tych miast, w których Towarzystwo Gimnastyczne "Sokół" miało swoje siedziby, herb Krakowa i godło Polski, liście dębu, lilijki oraz dekoracja roślina – to właśnie jej odtworzenie było dla konserwatorów wyzwaniem.
"Było to szalenie trudne zadanie. Na stropie w dużych polach mamy tzw. róże Tudorów: białą i czerwoną. One były bardzo słabo czytelne na zachowanym zdjęciu. Wokół nich rozwijany był cały motyw roślinny dekoracji. Jeżeli chodzi o rośliny, ich formę i sploty, wszystko zostało wymyślone na nowo" - mówiła konserwator dzieł sztuki prof. Monika Bogdanowska, która wspólnie z Krzysztofem Rodakiem przygotowała projekt dekoracji malarskich. Malowane belki są wzorowane na belkowanym stropie w auli Collegium Novum UJ.
Nad dekoracją malarską pracowały trzy zespoły konserwatorów: ARS Et Restauro Ewa Tymcik, Kon-Art Maciej Tekielak oraz zespół Agaty Malik -Ptaszyńskiej.
W sali pojawił się nowy, współczesny element. W miejscu zamurowanego już wcześniej okna na zachodniej ścianie namalowana została tablica pamiątkowa z motywem ze sztandaru Towarzystwa Gimnastycznego "Sokół" (z sokołem i zawołaniem "Jednością silni") oraz z datami 1885-1918-2018.
Zanim odtworzono dekorację sali, konieczne było wzmocnienie konstrukcji stropu i wykonanie nowego sufitu. "Wymieniona została instalacja elektryczna, wykonana nowa wentylacja mechaniczna oraz oświetlenie" - mówił PAP Aleksander Piotrowski z firmy AC Konserwacja Zabytków, która w ramach konsorcjum z firmą DES prowadzi w "Sokole" prace remontowe i konserwatorskie.
Gmach "Sokoła" pochodzi z końca XIX wieku. Jego zachodnia część powstała w 1889 r. według projektu Karola Knausa, a część wschodnia w 1894 r. według planu Teodora Talowskiego, który nadał budynkowi cechy neogotyckie. Prowadzone obecnie prace to pierwszy kompleksowy remont od czasu powstania obiektu. Potrwa do końca 2020 r.
Jako jeden z projektów kluczowych ma zapewnione czteroletnie dofinansowanie ze środków Narodowego Funduszu Rewaloryzacji Zabytków Krakowa. W sumie remont i konserwacja siedziby "Sokoła" ma kosztować 13,8 mln zł, z czego czteroletnia dotacja przyznana przez SKOZK wyniesie 11,5 mln zł. Budżet prac prowadzonych w 2018 r. wynosi niemal 4,4 mln zł, z czego 3,7 mln to dotacja SKOZK. (PAP)
Małgorzata Wosion-Czoba
wos/ itm/
