August Józef Hlond urodził się 5 lipca 1881 r. w Brzęczkowicach. W 1893 r. ukończył szkołę podstawową. Przez krótki czas kontynuował naukę w gimnazjum w Mysłowicach. W 1893 r. najstarszych synów Hlondów – Ignacego i Augusta – wysłano do Turynu, by mogli uczyć się w zakładzie salezjańskim. August był bardzo dobrym uczniem. Po roku nauki został przeniesiony do Lombriasco. Wówczas okazało się również, że był obdarzony talentem muzycznym.
W połowie sierpnia 1896 r. Hlond udał się do nowicjatu salezjańskiego w Foglizzo. W październiku 1897 r. złożył śluby wieczyste.
Został wysłany na trzyletnie studia w Papieskim Uniwersytecie Gregoriańskim. Pobyt w Rzymie był czasem bardzo ważnym dla późniejszej kariery Hlonda – to wtedy spotkał się z wieloma urzędami watykańskimi oraz nawiązał kontakty z osobistościami kościelnymi. W lipcu 1900 r. został promowany na doktora filozofii, a dopełnieniem studiów było zaliczenie w poczet tzw. mężów nauki.
Po ukończeniu Gregoriany został skierowany do powstającego na ziemiach polskich Zakładu Salezjańskiego w Oświęcimiu. W czasie pięcioletniej posługi wykładał historię, matematykę, grekę i geografię. Prowadził chór i orkiestrę, organizował akademie, przedstawienia i uroczystości okolicznościowe. Tłumaczył również z języka włoskiego teksty oraz pisał własne artykuły do „Wiadomości Salezjańskich”.
Hlond zostaje kapłanem
W tym czasie udało się mu również zrealizować swoje najważniejsze zadanie – został kapłanem. W grudniu 1904 r. otrzymał niższe święcenia, w marcu 1905 r. przystąpił do święceń subdiakonatu, a we wrześniu udzielono mu święceń kapłańskich.
Ks. Hlond został skierowany do Krakowa, aby pokierować schroniskiem dla młodzieży im. Księcia Aleksandra Lubomirskiego, które zostało przekazane Towarzystwu Salezjańskiemu. W tym czasie rozpoczął również studia na wydziale filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego.
W Warszawie zaprezentowano album "August Hlond 1881-1948"
Po dwóch latach posługi w Krakowie, w lipcu 1906 r., został dyrektorem nowej placówki salezjańskiej w Przemyślu. Natomiast w czerwcu 1909 r. został powołany na stanowisko dyrektora Salezjańskiego Instytutu Wychowawczego w Wiedniu.
Rozpad Austro-Węgier stał się impulsem do reorganizacji struktury Towarzystwa Salezjańskiego. Dekretem z 1 grudnia 1919 roku ks. Hlondowi została powierzona funkcja inspektora Inspektorii niemiecko-węgierskiej.
Po walkach o przyłączenie Górnego Śląska do Polski Stolica Apostolska utworzyła podległą sobie Administrację Apostolska Górnego Śląska. Jej administratorem 7 listopada 1922 r. został ks. Hlond, a następnie został podniesiony do godności protonotariusza apostolskiego. W grudniu 1925 r. został mianowany przez papieża Piusa XI biskupem.
Prymas Hlond
13 stycznia 1926 r. zmarł kard. Edmund Dalbor, arcybiskup metropolita gnieźnieński i poznański, prymas Polski. Papież na prymasa Polski powołał Hlonda. 20 czerwca 1927 r. papież wyniósł go również do godności kardynalskiej.
Kard. Hlond bardzo aktywnie uczestniczył w wydarzeniach w Polsce oraz odbywał liczne podróże zagraniczne. Był zwolennikiem idei Akcji Katolickiej – był to ruch katolików świeckich zmierzający do większego nasycenia życia publicznego wartościami chrześcijańskimi – której działalność organizował na terenach II Rzeczypospolitej.
Hlond w czasie wojny
Po wybuchu wojny, po naradzie z nuncjuszem apostolskim abp. Filippo Cortesi oraz ministrami Eugeniuszem Kwiatkowskim i Józefem Beckiem podjął decyzję o opuszczeniu kraju. Przez Zaleszczyki i Rumunię udał się do Stolicy Apostolskiej, do której dotarł 19 września. Po krótkim pobycie w Rzymie, na początku października 1939 r., podjął nieudaną próbę powrotu do Polski.
W listopadzie i grudniu 1939 r. korzystając z anteny Radia Watykańskiego, wygłaszał orędzia. Od czerwca 1940 r. przebywał we Francji. W czasie pobytu w Lourdes napisał relację dotyczącą położenia Kościoła i społeczeństwa polskiego pod okupacją niemiecką.
W lutym 1944 r. został aresztowany przez Niemców w Opactwie Królewskim w Hautecombe. Od tego czasu znalazł się w rękach Sicherheitsdienstu. Po uwolnieniu z niemieckiej niewoli w kwietniu 1945 r., udał się do Paryża. Pod koniec kwietnia przybył do Rzymu. Mimo chęci jak najszybszego powrotu do Polski okazało się to niemożliwe.
Hlond wobec powojennej Polski
Do Polski wrócił w sierpniu 1945 r., stając się obiektem ożywionego zainteresowania ze strony Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego.
4 lipca 1946 r. w Kielcach wybuchł pogrom. Kuria ogłosiła 7 lipca odezwę, która miała uspokoić sytuację. Jednak mimo działań ze strony kościelnej władze komunistyczne zaatakowały Kościół, zarzucając mu rzekomą bezczynność. 11 lipca prymas zwołał konferencję prasową, na której obecni byli zagraniczni dziennikarze. Hlond przedstawił swoje stanowisko w dokumencie zatytułowanym „Uwagi Kardynała Augusta Hlonda, Prymasa Polski wobec dziennikarzy amerykańskich w Warszawie, dnia 11 lipca 1946 r.”. Mimo stanowiska potępiającego wydarzenia w Kielcach, „Uwagi” zostały przyjęte bardzo krytycznie, a cytowane we fragmentach, nie tylko nie uspokoiły sytuacji, ale stały się wygodnym pretekstem do rozpętania nagonki na kard. Hlonda oraz Kościół w Polsce w ogóle.
W 1946 r., po rozwiązaniu unii personalnej Gniezna z Poznaniem Stolica Apostolska połączyła Gniezno unią personalną z archidiecezją warszawską. 30 maja odbył się uroczysty ingres prokatedry warszawskiej.
Z inicjatywy prymasa Konferencja Episkopatu w październiku 1945 r. postanowiła dokonać aktu poświęcenia Polski Niepokalanemu Sercu Maryi. Akt ten wydarzył się 8 września 1946 r. na Jasnej Górze. Z inicjatywy kard. Hlonda odbyły się również obchody 950. rocznicy męczeńskiej śmierci św. Wojciecha.
Troską Hlonda była odbudowa zrujnowanych podczas wojny świątyń w całym kraju. Mając na uwadze bardzo tragiczną pod tym względem sytuację w stolicy, w czerwcu 1947 r. powołał Radę Prymasowską dla Odbudowy Kościołów Warszawy.
Prymas Hlond zmarł 22 października 1948 r. w wieku 67 lat. Uroczystości pogrzebowe odbyły się 26 października. Zgodnie z ostatnią wolą prymasa trumna z jego ciałem spoczęła w ruinach katedry warszawskiej. Została ona zamurowana w kaplicy Najświętszego Sakramentu, natomiast jego serce umieszczono w katedrze gnieźnieńskiej. (PAP)
