Wizerunek Stefana Żeromskiego znalazł się na dwóch monetach kolekcjonerskich wyemitowanych przez Narodowy Bank Polski dla upamiętnienia 150. rocznicy urodzin pisarza. Monety zaprezentowano w czwartek w Kielcach.
Uroczystość wprowadzenia monet do obiegu zorganizowano w Pałacu Biskupów Krakowskich - oddziale kieleckiego Muzeum Narodowego, które było inicjatorem wybicia pamiątkowych monet.
Prezes NBP prof. Marek Belka podkreślił w swoim wystąpieniu, iż Żeromski był pisarzem „unikatowym" w historii polskiej literatury, który ideowo ukształtował pokolenie odrodzonego w 1918 roku kraju, a bohaterowie jego utworów „budowali wyobraźnię" także następnych pokoleń.
Nawiązał m.in. do powieści „Przedwiośnie". „Nie wszystko odbywało się po myśli pisarza. Z pewnością jego krytyczne oceny zawarte w oczekiwaniach Cezarego Baryki - bohatera powieści - nie pozwalały zapomnieć, że wolność, nie jest dana raz na zawsze. Przedwiośnie, piąta pora roku w naszym kalendarzu, trwało znacznie dłużej(...) W pewnym sensie możemy powiedzieć, że w tym roku obchodzimy symboliczną 25-rocznicę, gdy praca wykonana w przedwiośniu, pozwala cieszyć się wiosną" - dodał Belka.
Pierwsza z monet o nominale 200 zł została wybita ze złota. Na rewersie przedstawiono Żeromskiego w wieku dojrzałym, tuż przed śmiercią. Na awersie znalazły się m.in. wypisane tytuły najważniejszych, najbardziej znanych utworów pisarza - wyjaśniała PAP kierownik Muzeum Lat Szkolnych Stefana Żeromskiego w Kielcach (oddziału Muzeum Narodowego) Sylwia Zacharz. Nakład tej monety wyniesie do 2,5 tys. egzemplarzy. Można ją nabyć w oddziałach NBP i w sklepie internetowym banku, w cenie 2,4 tys. zł za sztukę.
Z kolei nakład dziesięciozłotowej monety wybitej ze srebra, będzie wynosił do 30 tys. sztuk. Pojedynczy egzemplarz kosztuje 90 zł. Jej rewers przedstawia wizerunek Żeromskiego z lat 1905-1907 (oryginalne zdjęcia znajdują się w kieleckim muzeum) oraz motyw rzeki (nawiązanie do jednej z najbardziej znanych powieści pisarza, „Wiernej Rzeki"), faksymile podpisu i lata życia twórcy. Na awersie odwzorowano m.in. kartę papieru i pióro - atrybuty pisarza.
Wydarzenie towarzyszyło ogólnopolskiej konferencji naukowej „Stefan Żeromski - kim był, kim jest?", organizowanej m.in. przez wojewódzką Bibliotekę Publiczną w Kielcach i Uniwersytet Jana Kochanowskiego. Do piątku o rożnych aspektach i walorach twórczości pisarza oraz jej odbiorze wśród czytelników, dyskutują historycy literatury, językoznawcy, a także filmoznawcy i artyści - przygotowano pokaz ekranizacji dzieł Żeromskiego.
W czytelni kieleckiej książnicy można oglądać wystawę dokumentów i rękopisów Żeromskiego, ze zbiorów m.in. Biblioteki Narodowej. Wśród eksponatów jest rękopis „Wiernej rzeki", listy pisarza do Władysława Reymonta oraz listy od Stanisława Ignacego Witkiewicza i Aleksandra Głowackiego.
Inne pamiątki to: dowód osobisty pisarza, karta wojskowa Legionów Polskich z 1914 roku oraz zaświadczenie Biura Prasowego Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego z 17 sierpnia 1920 roku informujące, iż Żeromski został korespondentem wojennym.
Biblioteka wojewódzka przygotował też liczącą ponad 6 tys. pozycji bibliografię Żeromskiego, którą udostępniono w internecie w ramach Świętokrzyskiej Biblioteki Cyfrowej.
Stefan Żeromski był prozaikiem, dramatopisarzem oraz publicystą. Urodził się 14 października 1864 roku w Strawczynie k. Kielc. Wychowywał się w Ciekotach w Górach Świętokrzyskich - dziś w tym miejscu znajduje się Centrum Edukacyjne „Szklany Dom". Od 1874 roku uczył się w Męskim Gimnazjum Rządowym w Kielcach, gdzie obecnie znajduje się Muzeum Lat Szkolnych twórcy. W Warszawie rozpoczął studia w Szkole Weterynarii, ale przerwał naukę z powodu trudnej sytuacji materialnej i podjął pracę guwernera.
Pierwsze opublikowane utwory Żeromskiego - wiersze - powstały w czasach szkolnej edukacji. Był także autorem dramatów i opowiadań. Do najbardziej znanych dzieł pisarza należą powieści: „Syzyfowe prace", „Ludzie Bezdomni", „Popioły", „Dzieje Grzechu" i „Przedwiośnie".
Akcję wielu swoich utworów pisarz umieścił na Kielecczyźnie. Tytuł powieści „Wierna Rzeka" stał się nawet nową nazwą dla przepływającej na zachód od Kielc rzeki Łosośnej oraz stacji kolejowej w pobliżu Gnieździsk (linia Kielce-Włoszczowa).
Żeromski poświęcał się także pracy społecznej - zakładał m.in. szkoły i biblioteki. Aktywnie uczestniczył w organizacji życia kulturalno-literackiego. Był pretendentem do literackiej Nagrody Nobla.
Pisarz zmarł w Warszawie 20 listopada 1925 roku. Został pochowany na cmentarzu ewangelicko-reformowanym na warszawskiej Woli. (PAP)
ban/ jbr/
