Wnętrze zabytkowej elektrociepłowni Zabrze. Fot. PAP/Kasia Zaremba
Budynki po najstarszej na Górnym Śląsku Elektrociepłowni Zabrze mają zostać zrewitalizowana w ciągu pięciu lat. Jako pierwsze powinny być gotowe przestrzenie hotelowe i gastronomiczne – zapowiedział prezes Grupy Arche Władysław Grochowski.
Przedstawiciele firmy i lokalnego samorządu podpisali umowę sprzedaży obiektu.
Grupa Arche wygrała zorganizowany przez Urząd Miasta Zabrze przetarg na sprzedaż elektrociepłowni. Zaproponowana przez firmę kwota to 7,4 mln złotych.
– Pięć lat to termin, który założyliśmy z rezerwą. Myślę, że obiekt będzie mógł funkcjonować już w trakcie rewitalizacji – powiedział Władysław Grochowski.
Wskazał, że firma ma pomysł na realizację przestrzeni hotelowych w formie kontenerowej obok istniejącego budynku. Natomiast przestrzenie gastronomiczne powinny powstać wewnątrz elektrociepłowni.
Główny architekt Grupy Arche Piotr Grochowski zapewnił, że plan rewitalizacji zakłada zachowanie jak największej liczby elementów związanych z ciągiem produkcyjnym, które mają zostać wyeksponowane i wtopione w przestrzenie kulturalne oraz muzealne.
– Mamy wizję miejsca przede wszystkim nastawionego na edukację i kulturę, a przy tym uzupełnionego o przestrzeń hotelową i przestrzeń gastronomiczną, aby obsłużyć gości i turystów, którzy przyjeżdżają do Zabrza – powiedział Piotr Grochowski.
Podkreślił, że Elektrociepłownia Zabrze ma wpisać się w turystyczną mapę regionu oraz miasta. W Zabrzu działa bowiem Muzeum Górnictwa Węglowego z jednymi z najpopularniejszych postindustrialnych atrakcji województwa śląskiego – Kopalnią Guido i Sztolnią Królowa Luiza. Oba te obiekty znajdują się w pobliżu elektrociepłowni.
Najbliższe miesiące inwestorzy zamierzają poświęcić na przygotowanie inwentaryzacji obiektu, ekspertyz oraz projektów, a także uzyskanie pozwoleń, aby w 2026 r. rozpocząć prace związane z rewitalizacją.
Zakładany przez Grupę Arche koszt rewitalizacji to około 70 mln złotych.
W 2011 r. Elektrociepłownię Zabrze kupiło przedsiębiorstwo energetyczne Fortum. W 2019 r. wybudowało ono nową elektrociepłownię dla Bytomia i Zabrza, a w 2022 r. dawny zakład przekazało Urzędowi Miasta Zabrze.
Pełniąca obowiązki prezydent Zabrza Ewa Weber wyjaśniał, że lokalnego samorządu nie było stać na remont elektrociepłowni, a jej utrzymanie kosztowało około 1,5 mln złotych rocznie.
- Szkoda by było, żeby taki piękni obiekt niszczał (…). Dlatego też podjęta została decyzja o sprzedaży. Nie tylko po to, żeby go sprzedać, ale żeby nadać mu nowe życie – zaznaczyła Ewa Weber.
Zasygnalizowała, że rewitalizacja Elektrociepłowni Zabrze może przyciągnąć do miasta nowych turystów. W 2024 r. Muzeum Górnictwa Węglowego obsłużyło ich prawie 500 tys., a celem magistratu jest ponad milion odwiedzających.
Historia Elektrociepłowni Zabrze sięga końca 1897 r. Był to najstarszy taki zakład na Górnym Śląsku (kilka miesięcy później prąd zaczęto wytwarzać w Królewskiej Hucie, czyli dzisiejszym Chorzowie) i jeden z pierwszych na terenie dzisiejszej Polski. Dla porównania: elektrownia na Powiślu w Warszawie została oddana do użytku w 1904 r.
Produkcja prądu w Zabrzu stała się impuls do rozwoju przemysłu oraz komunikacji - już w 1898 r. prąd wytwarzany w tym zakładzie zaczął zasilać kilkunastokilometrową linię tramwajową łączącą Zabrze (w tamtym czasie miejscowość nie miała jeszcze praw miejskich) z Bytomiem.
W dwudziestoleciu międzywojennym była to jedna z największych elektrowni w regionie, ale w 1945 r. znaczna część jej urządzeń (m.in. nowoczesne turbiny Siemensa) została wywieziona do ZSRR.
Po II wojnie światowej przywrócono wprawdzie funkcjonowanie zakładu, ale już nigdy nie udało się uzyskać wielkości produkcji z najlepszego okresu. W latach 70. XX w. elektrownię przekształcono w elektrociepłownię.
Łączna kubatura obiektów Elektrociepłowni Zabrze przekracza 220 tys. metrów sześciennych, co można odnieść np. do kubatury Zamku w Malborku (250 tys. metrów sześciennych). Dawny zakład znajduje się w gminnej ewidencji zabytków.
Grupa Arche od 2022 r. jest właścicielem jednego z najważniejszych zabytków na Górnym Śląsku – Elektrociepłowni Szombierki. Firma dotąd prowadziła prace związane z jej uporządkowaniem i zabezpieczeniem m.in. dachów oraz murów. Wiosną 2025 r. prezes Grupy Arche Władysław Grochowski zapowiedział, że pierwszy etap rewitalizacji Elektrociepłowni Szombierki powinien zostać ukończony w ciągu około dwóch lat.
Grupa Arche działa w branży hotelarskiej i deweloperskiej. Zajmuje się rewitalizacją zabytków.(PAP)
pato/ dki/
