Wiesław Chrzanowski. Fot. PAP/W. Pacewicz
10 lat temu, 29 kwietnia 2012 r., zmarł Wiesław Chrzanowski. Jeden z najważniejszych działaczy ruchu chrześcijańsko-narodowego w XX w. oraz organizacji niepodległościowych w okresie PRL. Powstaniec warszawski., doradca „Solidarności”, Marszałek Sejmu RP I kadencji, senator IV kadencji, minister sprawiedliwości; profesor prawa, kawaler Orderu Orła Białego.
Był synem Wiesława, inżyniera, profesora Politechniki Lwowskiej i Politechniki Warszawskiej, ministra handlu i przemysłu w Rządzie Obrony Narodowej.
W czasie II wojny światowej był przewodniczącym podziemnego Koła Prawników Studentów Uniwersytetu Warszawskiego, działał także w organizacji młodzieżowej związanej ze Stronnictwem Narodowym. W konspiracji służył również jego młodszy brat, Zdzisław Chrzanowski, który zginął na Pawiaku 21 marca 1944 r.
79 lat temu w Warszawie wybuchło powstanie – największa akcja zbrojna podziemia w okupowanej przez Niemców Europie
W Powstaniu Warszawskim walczył w batalionie Narodowej Organizacji Wojskowej „Gustaw”, a następnie był żołnierzem batalionu AK „Harnaś”. Pod koniec sierpnia został ranny podczas ostrzału Pałacu Staszica. Po opuszczeniu Warszawy trafił do obozu w Pruszkowie.
Następnie należał do Narodowego Zjednoczenia Wojskowego. W lipcu 1945 r. wraz z m.in. Tadeuszem Łabędzkim reaktywował pismo „Wszechpolak”. Był też redaktorem „Młodej Polski”.
Po wojnie był przewodniczącym Chrześcijańskiego Związku Młodzieży, związanego ze Stronnictwem Pracy.
W 1948 r. został aresztowany za próbę utworzenia masowego ruchu katolicko-narodowego i "obalenia siłą ustroju Polski Ludowej". Skazany na 8 lat więzienia, karę odbywał w więzieniach we Wronkach i w Rawiczu. Zwolniony po 6 latach, w roku 1956 został zrehabilitowany.
Choć ukończył studia i odbył aplikację adwokacką w 1960 r., przez ponad 20 lat kolejni ministrowie sprawiedliwości sprzeciwiali się wpisaniu go na listę adwokatów. W tym okresie Chrzanowski pracował m.in. jako pomocnik radcy prawnego w spółdzielniach spożywców, następnie w Centralnym Związku Spółdzielni Budownictwa Mieszkaniowego oraz w Spółdzielczym Instytucie Badawczym.
Otwarto wystawę „Polityk. Prawnik. Mistrz. Wiesław Chrzanowski (1923–2012)” w Nowym Domu Poselskim
Był członkiem zespołu informacyjnego przy prymasie Polski kard. Stefanie Wyszyńskim; od połowy lat siedemdziesiątych współpracował z tworzącą się opozycją polityczną. W latach 1980-1981 był doradcą Komisji Krajowej NSZZ "Solidarność", był współautorem pierwszego projektu statutu NSZZ "Solidarność". Jako adwokat reprezentował "Solidarność" w postępowaniu rejestracyjnym.
W 1989 r. Chrzanowski był współzałożycielem Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego i pierwszym prezesem tej partii, którą kierował przez pięć lat. Później został przewodniczącym rady naczelnej ugrupowania.
W 1989 r. Chrzanowski był współzałożycielem Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego i pierwszym prezesem tej partii, którą kierował przez pięć lat. Później został przewodniczącym rady naczelnej ugrupowania.
W 1991 r. w rządzie Jana Krzysztofa Bieleckiego został ministrem sprawiedliwości. W tym samym roku został wybrany do Sejmu z listy wyborczej Akcji Katolickiej. Był posłem na Sejm I kadencji i jego marszałkiem od listopada 1991 do października 1993 r. Później, w latach 1997-2001, zasiadał w Senacie IV kadencji, wybrany z listy Akcji Wyborczej "Solidarność". Przewodniczył m.in. komisji nadzwyczajnej ds. legislacji europejskiej.
W roku 1992 jego nazwisko znalazło się na tzw. liście Macierewicza, która miała przedstawiać byłych tajnych współpracowników Służby Bezpieczeństwa. Zarzuty przeciwko Chrzanowskiemu nie potwierdziły się i w 2000 r. został prawomocnie uwolniony przez Sąd Lustracyjny z zarzutu, że był agentem SB.
Chrzanowski sam wystąpił do sądu o ustalenie, że nigdy nie był agentem służb specjalnych PRL. Po ogłoszeniu wyroku Sądu Lustracyjnego powiedział m.in., że była to dla niego życiowa sprawa oraz że warto było się poddać lustracji. W wywiadzie dla "Gazety Wyborczej" z marca 2000 r. Chrzanowski powiedział, że gdyby uznano, iż był agentem, byłoby to przekreślenie jego życia.
Prof. Chrzanowski był wieloletnim profesorem Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego i wykładowcą prawa. W 1982 r. rozpoczął pracę jako wykładowca na KUL, od 1987 r. jako profesor. W latach 1987-1990 pełnił funkcję prodziekana Wydziału Prawa Kanonicznego.
Wiele razy podkreślał, że choć dokumenty Kościoła mówią wyraźnie, iż Kościół nie może wkraczać w bieżącą politykę, to "ma on prawo i obowiązek wyrażać oceny co do etyki postępowania życia publicznego".
Chrzanowski opowiadał się za jawnością w życiu publicznym. W 2007 r. mówił: "Przez ostatnich kilkanaście lat istniała w polskim życiu publicznym blokada co do mówienia o pewnych sprawach: rozliczenia przeszłości, lustracji, dekomunizacji, ujawnienia agentury".
W swoich wypowiedziach wielokrotnie apelował, aby etos "Solidarności" wpłynął na polskie życie parlamentarne.
W swoich wypowiedziach wielokrotnie apelował, aby etos "Solidarności" wpłynął na polskie życie parlamentarne. "Sejm i Senat z natury są terenem sporów. Ale chodzi o to, aby w sporach tych wszystkim przyświecała bezinteresowna troska o dobro wspólne, niezależnie od różnic w poglądach co do dróg do niego prowadzących" - powiedział prof. Chrzanowski w przemówieniu z okazji 25. rocznicy powstania "S".
W maju 2005 r. został odznaczony przez prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego Orderem Orła Białego. W 2007 r. prezydent Lech Kaczyński powołał prof. Wiesława Chrzanowskiego do kapituły tego orderu.
Chrzanowski został również odznaczony Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski (1993). Był także Honorowym Obywatelem Warszawy oraz członkiem Komitetu Honorowego Obchodów 70. Rocznicy Wybuchu II Wojny Światowej.
Zmarł 29 kwietnia 2012 r. w Warszawie. Miał 89 lat. Pochowany został na warszawskich Powązkach.
W czasie mszy pogrzebowej prezydent Bronisław Komorowski żegnając Wiesława Chrzanowskiego, mówił: "Panie profesorze, przekraczając próg wieczności, trwale wchodzi Pan do naszego polskiego panteonu. Trwale też Pan pozostaje w naszych sercach. Pozostaje Pan jako wzór wielkiego Polaka, gorącego patrioty, prawego człowieka. Wieczny odpoczynek racz mu dać, Panie, bo całym swoim ofiarnym i pracowitym życiem dobrze zasłużył się rodakom, Kościołowi i ojczyźnie". (PAP)
(arch.)
tgo/ mok / szuk/
