Jerzy Buzek (C) po wyborze na nowego przewodniczącego PE i europoseł Ryszard Czarnecki (3P) podczas sesji inauguracyjnej Parlamentu Europejskiego. Strasburg, 14.07.2009. Fot. PAP/R. Pietruszka
14 lipca 2009 roku Jerzy Buzek został wybrany na przewodniczącego Parlamentu Europejskiego. Europoseł ze Śląska był pierwszym Polakiem na wysokim stanowisku w UE. Potem jeszcze tylko Donaldowi Tuskowi udało się objąć funkcję szefa Rady Europejskiej.
Polak został wybrany na szefa europarlamentu 14 lipca 2009 roku - pięć lat po tzw. dużym rozszerzeniu, w ramach którego do Wspólnoty dołączyło 10 krajów, w tym Polska.
Buzek uzyskał poparcie aż 555 z 713 głosujących eurodeputowanych. Był wówczas - i pozostał aż do zakończenia pracy europosła w 2024 roku - członkiem Platformy Europejskiej. PO należy do Europejskiej Partii Ludowej (EPL), europejskiego ugrupowania mającego tradycyjnie największą liczbę mandatów w PE.
Ówczesny szef EPL w europarlamencie, francuski polityk Joseph Daul po wyborze Buzka 15 lat temu ogłosił, że w PE po raz pierwszy nie ma podziału na Europę Wschodnią i Zachodnią. "Mamy po prostu Europę i symbolem tego jest nasz nowy przewodniczący. To na tym polega jedność" - mówił. W 2009 r. odnotowywano jako symboliczny fakt, że Polak został szefem europarlamentu 20 lat po upadku muru berlińskiego.
Sam Buzek podkreślał wtedy, że to znak zmian zachodzących w Europie. "Traktuję ten wybór jako wyraz hołdu dla milionów obywateli naszych krajów, którzy nie poddali się reżimowi" - powiedział.
Jerzy Buzek po czterech kadencjach żegna się z Parlamentem Europejskim
Buzek kierował Parlamentem Europejskim przez jedną dwuipółletnią kadencję - do 2012 r. Po nim funkcję tę objął niemiecki socjaldemokrata Martin Schulz.
Kolejnym Polakiem, który uzyskał wysokie stanowisko w UE, był Donald Tusk. W 2014 roku został przewodniczącym Rady Europejskiej, a więc gospodarzem unijnych szczytów, reprezentującym Wspólnotę na forach międzynarodowych na szczeblu szefów państw i rządów. Tusk, tak samo jak wcześniej Buzek, wszedł do polityki europejskiej z doświadczeniem na stanowisku szefa rządu. Był dopiero drugim, po Belgu Hermanie Van Rompuyu, przewodniczącym Rady Europejskiej - stanowisko to zostało ustanowione traktatem z Lizbony, który wszedł w życie w 2009 roku. Kadencja na tym stanowisku również trwa dwa i pół roku, ale zwyczajem stał się wybór piastujących to stanowisko osób na drugą kadencję. Reelekcję uzyskał w 2021 roku również Belg Charles Michel, obecny przewodniczący Rady Europejskiej. Jego następcą będzie od grudnia Portugalczyk Antonio Costa.
Piastowanie dwóch ważnych funkcji w UE przez Polaków z jednej strony było dużym sukcesem kraju do niedawna uznawanego za "nowego członka" Unii (obecnie dzielenie państw na "nowych" i "starych" przestaje być politycznie poprawne). Z drugiej strony Buzek i Tusk wyczerpali "limit Polaków" na najwyższych unijnych stanowiskach (poza szefami PE i Rady Europejskiej są to przewodniczący Komisji Europejskiej oraz szef unijnej dyplomacji). Gdy po tegorocznych wyborach europejskich spekulowano, że pozycję szefa unijnej dyplomacji mógłby objąć szef MSZ Radosław Sikorski, wielu dyplomatów zwracało uwagę, że wybór kolejnego Polaka na jedno z czterech najważniejszych stanowisk w Brukseli jest na razie mało prawdopodobne. Ostatecznie funkcję tę ma objąć obecna premierka Estonii Kaja Kallas.
Buzek sprawował mandat europosła łącznie przez cztery kadencje - od 2004 do 2024 roku. W 2004 roku zagłosowała na niego rekordowa liczba wyborców - ponad 170 tysięcy. Był to wówczas najlepszy wynik w kraju. W 2004 i 2009 roku ubiegał się o mandat europosła z listy PO, choć nie był jej członkiem. Do Platformy wstąpił w połowie czerwca 2009 roku, już po wyborach do PE. Stał się jednym z najbardziej rozpoznawalnych członków europarlamentu. Jak przystało na polityka związanego ze Śląskiem, był zaangażowany w prace PE dotyczące energetyki i przemysłu. Pracował m.in. w komisjach: przemysłu, badań naukowych i energii, ochrony środowiska, zdrowia publicznego i bezpieczeństwa żywności oraz przeciwdziałania zmianom klimatu.
Buzek urodził się w 1940 roku w Śmiłowicach na Śląsku Cieszyńskim. Studiował na Wydziale Mechaniczno-Energetycznym Politechniki Śląskiej w Gliwicach, gdzie w 1963 roku uzyskał dyplom magistra inżyniera mechanika-energetyka. Po studiach pracował w Instytucie Inżynierii Chemicznej Polskiej Akademii Nauk w Gliwicach, gdzie poznał przyszłą żonę - Ludgardę. Córka państwa Buzków, Agata, jest aktorką. Jako opozycjonista w PRL współtworzył struktury górnośląskie NSZZ "Solidarność".
W lutym 1997 roku został koordynatorem zespołu ekspertów gospodarczych AWS. Opracowany wtedy program stał się jednym z głównych elementów zwycięskiej kampanii wyborczej do parlamentu. Buzek został posłem na Sejm, a 17 października desygnowano go na premiera. Jego rząd wprowadził cztery wielkie reformy: emerytalną, zdrowia, administracji i oświaty.
Z Brukseli Magdalena Cedro (PAP)
mce/ akl/
