Warszawa, 31.05.2023. Prezes Fundacji Dziedzictwa Kulturowego Jan Żółtowski (C) przy nagrobku ministra rolnictwa i dóbr państwowych Stanisława Janickiego na Cmentarzu Ewangelicko-Reformowanym w Warszawie, 31 bm. Zakończyły się zorganizowane przez Fundację Dziedzictwa Kulturowego prace konserwatorskie przy nagrobkach ministrów II RP na stołecznych cmentarzach: Ewangelicko-Augsburskim i Ewangelicko-Reformowanym. Fot. PAP/T. Gzell
Na Cmentarzu Ewangelicko-Augsburskim i Cmentarzu Ewangelicko-Reformowanym w Warszawie odbyła się uroczystość zakończenia prac konserwatorskich przy nagrobkach ministrów II RP. Groby odrestaurowano dzięki Fundacji Dziedzictwa Kulturowego.
"Spotykamy się dziś na podsumowaniu wyjątkowego projektu. W 2021 r. pan premier Mateusz Morawiecki zlecił objęcie opieką i renowację grobów ministrów II Rzeczypospolitej. To ponad 300 wyjątkowych osób, które budowały zręby niepodległej Rzeczypospolitej po 1918 roku" - powiedział Pełnomocnik Prezesa Rady Ministrów ds. ochrony miejsc pamięci min. Wojciech Labuda.
"Pamięć i wiedza o tych osobach była niestety niedostateczna. W PRL zaniedbano pamięć o nich, a w latach nie nawiązywano do niepodległościowej tradycji II Rzeczypospolitej. Dziś mamy szansę objąć opieką i kultywować pamięć ministrów II RP. W ubiegłym roku wyremontowano 75 nagrobków i grobów osób pełniących ważne funkcje w odrodzonym państwie polskim. Czasem konieczna była nie tylko renowacja, ale w ogóle postawienie nagrobka" - dodał.
"Dwie trzecie nagrobków wymagało remontu. W tym roku planujemy jeszcze około stu remontów. Dziękuję Fundacji Dziedzictwa Kulturowego za podjęcie się tego niełatwego wyzwania" - podkreślił Labuda.
"Dziś uroczyście kończymy pracę nad jednym z etapów projektu - zakończeniem renowacji nagrobków sześciu ministrów z okresu II RP. Chcemy dziś przypomnieć pamięć o nich. Prace zrealizowano w 2022 r. środkom pozyskanym z Kancelarii Prezesa Rady Ministrów" - powiedział PAP przedstawiciel Fundacji Dziedzictwa Kulturowego, Jan Żółtowski.
Na Cmentarzu Ewangelicko-Reformowanym przy ul. Żytniej 42 odrestaurowano nagrobki Antoniego Żychlińskiego (1874-1929), Stanisława Janickiego (1872-1939) i Seweryna Ludkiewicza (1882-1964).
Od listopada 1924 do listopada 1925 Antoni Żychliński pełnił funkcję ministra sprawiedliwości w gabinecie Władysława Grabskiego.
Stanisław Janicki dwukrotnie kierował resortem rolnictwa RP - w 1919 r. w rządzie Ignacego Jana Paderewskiego oraz w latach 1924-25 - jako minister rolnictwa i dóbr państwowych - w rządzie Władysława Grabskiego.
Seweryn Ludkiewicz od marca 1932 do maja 1933 r. był ministrem rolnictwa oraz ministrem reform rolnych w rządzie Aleksandra Prystora - jego zadaniem było scalenie tych resortów. Po wykonaniu misji powrócił na stanowisko prezesa Państwowego Banku Rolnego, które piastował od 27 września 1927 roku.
Na sąsiednim Cmentarzu Ewangelicko-Augsburskim Fundacja Dziedzictwa Kulturowego odrestaurowała groby Juliana Eberhardta (1866-1939), Jana Fryderyka Heuricha (1873-1925) oraz Franciszka Sokala (1881-1932).
Inż. Julian Eberhardt był kierownikiem resortu kolei żelaznych w prowizorium rządowym Władysława Wróblewskiego (listopad 1918). Od 16 stycznia 1919 r do 9 grudnia 1919 r. kierował tym resortem w rządzie Ignacego Jana Paderewskiego. Po 1920 r. przez 6 lat był podsekretarzem stanu w ministerstwie kolei żelaznych.
Jan F. Heurich w latach 1920–21 sprawował funkcję ministra kultury, współtworzył Wydział Architektury Politechniki Warszawskiej i Szkołę Sztuk Pięknych (obecnie ASP) w Warszawie.
W listopadzie 1918 r. Franciszek Sokal został pierwszym ministrem pracy i opieki społecznej w rządzie RP i jednocześnie pierwszym polskim głównym inspektorem pracy. Był również dyplomatą delegatem rządu RP na konferencję pokojową w Paryżu, gdzie jako ekspert uczestniczył w pracach Komisji Prawodawstwa Pracy. Reprezentował polski rząd na pierwszej Międzynarodowej Konferencji Pracy w Waszyngtonie. 24 września 1927 r. Zgromadzenie Ligi Narodów na jego wniosek jednomyślnie uchwaliło potępienie agresji i wezwanie państw do pokojowego rozwiązywania międzynarodowych sporów.
"Staraliśmy się odrestaurować nagrobki tych ważnych postaci, tak aby zachować jak najwięcej oryginalnej, zabytkowej struktury. Niektóre z nich, zwłaszcza te wykonane z piaskowca wymagały odnowienia inskrypcji (napisów). Wszystkie były pokryte warstwą pyłów i zanieczyszczeń, przez lata malowano je farbami olejnymi, dlatego przed właściwą renowacją należało oczyścić jej metodami właściwymi dla danego materiału. W przypadku nagrobka Stanisława Janickiego zaprojektowano od podstaw w modernistycznym stylu właściwym dla lat 30. i zbudowano go na nowo" - powiedział głównym wykonawca projektu, konserwator Piotr Maślanka. (PAP)
autor: Maciej Replewicz
mr/ pat/
