Zbrodnia wołyńska. Chobułtowa pow. włodzimierski. Zamordowana rodzina Rudnickich. Fot. AIPN
1943
9 lutego
W kolonii Parośla I (pow. Sarny) zamordowano ok. 150 Polaków. Zbrodni dokonała sotnia Hryhorija Perehiniaka „Dowbeszki-Korobki”. Była to pierwsza polska wieś, w której Ukraińska Powstańcza Armia dokonała masowego mordu na Polakach. Zabito także kilkunastu mieszkańców dwóch pobliskich miejscowości.
Luty-marzec
We wsiach Przebraże (powiat Łucki), Hucie Stepańskiej (pow. Kostopol), Zasmykach (pow. Kowel), Pańskiej Dolinie (pow. Dubno) rozpoczęto tworzenie polskich oddziałów samoobrony, które w kolejnych miesiącach będą broniły mieszkańców wielu polskich miejscowości.
Marzec-kwiecień
Dr J. Karbarz-Wilińska: masowe zbrodnie, do których doszło w 1943 r., były dla Polaków ogromnym zaskoczeniem
Połowa z blisko 10 tys. ukraińskich policjantów porzuciła służbę na rzecz Niemiec i przeszła w szeregi UPA. Część z nich uczestniczyła wcześniej w zagładzie Żydów. Stosowane wówczas metody dokonywania zbrodni uznawali za możliwe do zastosowania w ludobójstwie na Polakach.
26 marca
W Lipnikach (pow. Kostopol) zamordowano co najmniej 182 Polaków. Zbrodni dokonał oddział Iwana Łytwyńczuka („Dubowyj”). Z rzezi ocalał dwuletni Mirosław Hermaszewski, późniejszy kosmonauta.
29 marca
Oddział UPA zaatakował wsie Pendyki Małe i Duże oraz Pieńki Pendyckie (pow. Kostopol), mordując ok. 180 Polaków.
8 kwietnia
W kolonii Brzezina (pow. Sarny) zamordowano ok. 130 Polaków. Oddziałami UPA dowodził Iwan Łytwyńczuk „Dubowyj”.
23 kwietnia
W Janowej Dolinie (pow. Kostopol) oddziały UPA dowodzone przez Iwana Łytwyńczuka zamordowały ok. 600 Polaków, w tym wielu uciekinierów z innych miejscowości. Obronę przed napastnikami podjęli Polacy związani z Armią Krajową.
12 maja
W kolonii Ugły (pow. Kostopol) zamordowano ponad 100 Polaków.
2 czerwca
We wsi Hurby (pow. Zdołbunów) zamordowano ok. 250 Polaków.
16 czerwca
We wsi Dermanka (pow. Kostopol) zamordowano ok. 100 Polaków.
Lipiec
Kulminacja zbrodni dokonywanych przez UPA. Na Wołyniu zginęło w tym miesiącu ok. 10 tys. Polaków.
5 lipca
Polska samoobrona wraz z sowieckimi oddziałami partyzanckimi odparła atak UPA na Przebraże (pow. Łuck). Do kolejnych ataków doszło 31 lipca i 30 sierpnia.
10 lipca
Koło wsi Kustycze (pow. Kowel) zostali zamordowani przez UPA poeta Zygmunt Rumel - emisariusz Batalionów Chłopskich na Wołyń, komendant Straży Chłopskiej na Wołyniu Witold Dobrowolski oraz Krzysztof Markiewicz, przedstawiciel AK na tym terenie. Mieli rozmawiać z dowódcami UPA o powstrzymaniu zbrodni na Polakach.
11 lipca
W kolonii Gurów (pow. Włodzimierz) zamordowano ok. 200 Polaków. W kościele w Kisielinie (pow. Horochów) zostało zamordowanych ok. 90 Polaków. W Dominopolu (pow. Włodzimierz) zamordowano 220-250 Polaków.
11-12 lipca
UPA dokonała mordów w blisko 150 miejscowościach w dawnych powiatach horochowskim, kowelskim, włodzimierskim. W Porycku (pow. Włodzimierz, dziś Pawliwka) zamordowano 200-220 Polaków, część zginęła w kościele. We wsi Zagaje (pow. Horochów) zamordowano ok. 260 Polaków. We wsi Majdańska Huta (pow. Zdbołbunów) zabitych zostało 183 Polaków.
Zbrodnia wołyńska. Miejsca pamięci
14 lipca
We wsiach Kołodno Lisowszczyzna i Kołodno Siedlisko (pow. Krzemieniec) zamordowano 320-500 Polaków.
15/16 lipca
We wsi Pułhany (pow. Horochów) zabito 101 Polaków, w Kupowalcach (pow. Horochów) – ok. 150.
16-18 lipca
W czasie obrony Huty Stepańskiej i Wyrki (pow. Kostopol) zginęło i zostało zamordowanych ok. 600 Polaków.
30 sierpnia
W Ostrówkach (pow. Luboml) zamordowano od 476 do 521 osób. W Woli Ostrowieckiej (pow. Luboml) zginęło od 572-628 osób. W 2011 r. pochowano odnalezione i ekshumowane szczątki ofiar zbrodni UPA w Ostrówkach. W kolonii Gaj (pow. Kowel) zamordowanych zostało ok. 600 Polaków.
31 sierpnia
Odparty atak UPA na Przebraże (pow. Łuck). W bazie samoobrony w Przebrażu uratowało się ok. 10 tys. Polaków.
1944
2 lutego
W Hanaczowie (pow. Przemyślany) zamordowano 63–180 Polaków. Zbrodni dokonała sotnia „Siromanci” .
17/18 lutego
W Ludwikówce (pow. Rohatyn) zamordowano 200-330 Polaków. Zbrodni dokonała sotnia „Siromanci”.
22/23 lutego
W Berezowicy Małej (pow. Zbaraż) zamordowano 131 Polaków.
28 lutego
W Hucie Pieniackiej (pow. Brody) zamordowano 600-1000 Polaków. Zbrodni dokonali ukraińscy ochotnicy do dywizji SS „Galizien” z 4. pułku policyjnego SS. W Korościatynie (pow. Buczacz) zamordowano 124-156 Polaków.
12-16 marca
W Podkamieniu (pow. Brody) zamordowano 100-150 Polaków, którzy schronili się w klasztorze dominikanów. Masakrę przeżył pisarz Leopold Buczkowski.
12 marca
W Palikrowach (pow. Brody) złożony z Ukraińców 4. Pułk Policji SS oraz miejscowe bojówki UPA zamordowały ok. 360 Polaków.
2 kwietnia
Sotnia „Hajdamaków” zabiła 40 Polaków w kolonii Zełemianka (pow. Stryj).
Zbrodnia wołyńska
12 kwietnia
W Hucisku (pow. Bóbrka) zamordowano ok. 110 Polaków.
16 kwietnia
W Chodaczkowie Wielkim (pow. Tarnopol) złożony z Ukraińców 4. Pułk Policji SS zamordował 250-832 Polaków.
19 -21 kwietnia
Kulminacja mordów na Polakach i Ormianach w miasteczku Kuty (pow. Kosów). W marcu i kwietniu zginęło ok. 200 osób.
22 maja
W Bryńcach Zagórnych (pow. Bóbrka) zamordowano 120-145 Polaków.
16 czerwca
Sotnia Ukraińskiej Powstańczej Armii Dmytra Karpenki „Jastruba” zamordowała 41-75 pasażerów pociągu pasażerskiego zatrzymanego w okolicach Bełżca na Lubelszczyźnie.
31 grudnia/1 stycznia
W Uhryńkowcach (pow. Zaleszczyki) zabito ok. 150 Polaków.
1945
2 lutego
W Uściu Zielonym(pow. Buczacz) zginęło i zostało zabitych w walce 133 Polaków.
5/6 lutego
W Baryszu (pow. Buczacz) zginęło ponad 100-135 Polaków, w tym część w walce z kureniem Petra Chamczuka "Bystrego".
20 kwietnia
W Borownicy na Pogórzu Przemyskim banderowcy spalili 150 domów i zamordowali od 60 do 220 Polaków.
1946
11 stycznia
Sotnia „Bira” i oddziały sotni „Chrina” zaatakowały miasteczko Cisna w Bieszczadach. Banderowcy najpierw podpalili szkołę i urząd gminy, a następnie dwór oraz osiem polskich gospodarstw. Zginęło kilkunastu mieszkańców miasta.
5 kwietnia
UPA zaatakowała Bukowisko na Podkarpaciu. Spalono większość budynków i zabito 6-9 Polaków.
24 lipca
Po potyczce pod Jawornikiem Ruskim na Podkarpaciu do niewoli UPA dostało się 14 żołnierzy oddziału manewrowego 28. pułku piechoty WP z Przemyśla, którzy następnie byli torturowani i zamordowani.(PAP)
Autor: Michał Szukała
szuk/ skp/
